6839

Począwszy od X wieku rozpoczyna się okres gwałtownego rozwoju szkolnictwa, szczególnie w miastach włoskich, świadczy o tym fakt iż w połowie XIII wieku w szkołach Florencji uczyło się ponad 10 tys. Chłopców i dziewcząt. Działały tam szkoły zawodowe, uczące między innymi potrzebnej w handlu matematyki, oraz liczne łacińskie szkoły średnie.

Po włoskich, szkoły mieszczańskie rozwijały się najliczniej w Anglii, nieco mniej w Niemczech i we Francji. Cechą szkół miejskich, która szczególnie różniła je od szkół kościelnych, było zwracanie uwagi na użyteczność treści nauczania i język obcy.

2.    ORGANIZACJA I PROGRAM SZKOL ŁACIŃSKICH

Chrześcijańskiej Europie Zachodniej zaczęła zagrażać niemal ciemnota. Ratunkiem przed nią zaczęły się stawać się zakładane od VI wieku klasztory, w których uczono mnichów czytania i pisania. Pierwszy klasztor benedyktynów założono na Monte Cassino w 529 r. Nauka pisania i czytania wynikała z konieczności studiowania Pisma Świętego, umiejętność pisania była potrzebna do przepisywania ksiąg. Próby połączenia wiedzy starożytnej z religią chrześcijańską podjął się wykształcony działacz polityczny Flawius Aurelius Cassiodorus. W założonym przez siebie klasztorze po raz pierwszy, obok wiedzy religijnej, wprowadził nauczanie w zakresie podstaw 7 sztuk wyzwolonych. Kassiodor twierdził, że bez znajomości sztuk wyzwolonych nie da się zrozumieć Pisma Świętego. Aby ściślej określić zakres treści tych nauk opracował dzieło, pełniące funkcję podręcznika Kształcenie w naukach boskich i świeckich. Od Kassiodora bierze początek tradycja nauczania w późniejszych szkołach kościelnych siedmiu sztuk wyzwolonych z podziałem na dwa cykle: trivium ( gramatyka, retoryka i dialektyka ) i quadrium ( arytmetyka, muzyka, geometria i astronomia). Do najwybitniejszych kleryków świeckich należy niewątpliwie biskup hiszpański Izydor działający w Sewilli w początkach VI wieku. Opracował on obszerny, składający się z 20 ksiąg podręcznik, w którym w sposób encyklopedyczny zawarł całość ówczesnej wiedzy z zakresu medycyny, prawa i literatury, zoologii, geografii, rolnictwa, nawigacji itp. Ze względu na własne potrzeby, a przede wszystkim pod wpływem działalności oświatowej Karola Wielkiego coraz częściej zaczęto zakładać przy klasztorach, diecezjach, a nawet parafiach szkoły. Ich sieć w Europie stawała się coraz gęstsza. Szkoły klasztorne jak i katedralne miały kształtować przede wszystkim zakonników i księży ale również przyjmowano chłopców ( choć w niewielkim stopniu) którzy nie ubiegali się o takie stanowiska. Średniowieczne szkoły kościelne nie posiadały jednakowego statusu organizacyjnego, a ich program nauczania różnił się często w sposób zasadniczy i to nawet w ramacłi tego samego typu szkoły. Zdarzało się, że szkoły parafialne w miastach przewyższały poziomem nauczanym placówki przy katedrach i klasztorach. Różny był też czas nauki - od 1 do 8 lat nauki oraz różne wyposażenie szkoły - od podręczników , liczydeł, abecadeł i przyrządów astronomicznych do słów nauczyciela jako jedynego źródła informacji. Przedmiotem najważniejszym, któremu poświęcono najwięcej czasu, było gramatyka. Następnym przedmiotem realizowanym w ramacłi trivium była retoryka. Również więcej uwagi poświęcano do dialektyki, która stworzyła możliwość poznawania zasad logicznego myślenia.

Stopień drugi - quadrivium realizowany był w niewielu szkołacli średniowiecznych . Arytmetyka i geometria, jeżeli nawet były nauczane , to stały się na bardzo niskim poziomie. Arytmetykę ograniczono do działań elementarnych , geometrię zaś do prostych pomiarów. Znacznie większą popularnością cieszyły się muzyka i astronomia, bowiem obydwie służyły Kościołowi.

3.    POWSTANIE I ROZWÓJ UNIWERSYTETÓW

Średniowiecze charakteryzuje się gwałtownym wzrostem zainteresowań naukowych, określanych nawet mianem „małego renesansu”. Za pośrednictwem uczonych arabskich