20737

antyhitlerowskiej, a rozpoczął się okres konfrontacji między mocarstwami zachodnimi i ZSRR.

Kolejnym sygnałem rozpoczęcia tego okresu była wypowiedź amerykańskiego sekretarza stanu Jamesa Bymesa z 6 września 1946 ze Stuttgartu. Przedstawił on zasady polityki USA wobec Niemiec. Mówił o stałej obecności USA w Niemczech, którym stopniowo miała być przyznawana suwerenność. Poruszył także problem granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej, którą określił jako tymczasową. Uważał też, że ojej przebiegu powinna zadecydować konferencja pokojowa.

12 marca 1947 r. prezydent USA Harry' Truman podczas przemówienia w Kongresie zwrócił się do niego o przyznanie 400 milionów dolarów USD na pomoc dla Grecji i Turcji, które były zagrożone przez komunizm.

W maju 1947 r. podczas przemówienia w Princeton przedstawił on zasady „doktryny powstrzymywania", znanej jako Doktryna Trumana. Bazowała ona na tezie o podziale świata na strefę amerykańską i strefę radziecką oraz odpowiedzialności USA za utrzymanie zasad kapitalistycznych na skalę światową. Założenia tej doktryny sformułował amerykański dyplomata George Kennan, radca ambasady USA w Moskwie w tamtym okresie. Według niego ekspansję ZSRR mogło powstrzymać „długotrwale, cierpliwe - lecz zdecydowane i czujne - powstrzymywanie tendencji ekspansywnych".

Działania podjęte przez USA w ramach realizacji tej doktr yny to

•    wykorzystywanie propagandowe monopolu atomowego,

•    organizowanie paktów militarnych (NATO, ANZUS),

•    budowa sieci amerykańskich baz wojskowych wokół granic ZSRR i państw satelickich.

•    pomoc wojskowa i ekonomiczna dla państw zagr ożonych przez komunizm.

•    pomoc w odbudowie Europy Zachodniej w postaci Planu Marshalla.

•    wsparcie zbrojne państw przeciwstawiających się bezpośredniemu zagrożeniu ekspansją bloku komunistycznego (wojna koreańska).

W świetle zwycięstwa maoistów w Chinach doktryna powstrzymywania została uznana za zbył pasywną i nieskuteczną. Zastąpiła ją opracowana przez J. F. Dullesa „doktryna odpychania" (ang. roll-back), czyli odepchnięcia komunizmu do granic ZSRR. Głównym elementem tej doktryny była „polityka balansowaiua na krawędzi wojny" poprzez groźbę zastosowania zmasowanego odwetu nuklearnego w wypadku lokalnego konfliktu^,potr/cbnc W międzyczasie doszło do złamania przez ZSRR (1949) amerykańskiej przewagi nuklearnej i środków jej przenoszenia. W związku z tym nie mogła ona przynosić spodziewanych efektów. Doktryna zmasowanego odwetu była militarnym odpowiednikiem doktryny odpychania (wyzwalania).

Punktem szczytowym „zimnej wojny" byl konflikt koreański¹⁴¹. Zarówno w USA, jak i w ZSRR od 1953 r zmienili się przywódcy. Prezydent Dwight D. Eisenhower obiecywał w kampanii wyborczej zakończenie konfliktu. Nikita Chruszczów, nowy przywódca partii KPZR od września 1953 r. stal się symbolem destalinizacji, zmienił stosunek do Jugosławii i zawarł układ w sprawie Austrii. W 1955 r. doprowadził do spotkama w Genewie przywódców: USA. Wielkiej Brytanii. Francji i ZSRR. Zmienił swe stanowisko w kw^restii rywalizacji dwóch bloków, a nowością było stwierdzenie, że rywalizacja między nimi nie

2