7901

dynamiki społecznej Według Comte‘a czynniki te zespalają społeczeństwo i stajg ii( motorem z mm

Comte uważał. ze głównym czynnikiem sprzyjającym stabilizacji Jen wspólnota przekona! wszystkich rzłcmków społeczeństwa /mianc społrr/ng widział jako procei ewolucyjny, dzięki kldremu społeczeństwo osiąga «oeaz wy z s ze stadu rozwoju OioC specyficzne poglądy Comiea me odgrywają juz znaczącej roli we w^iółrzesnej socjologu, to WTrktponowarue przez niegp problemu zmiai społecznych aaz położenie nacisku na przeszczep* łciłle naukowe) metodologu. wpłynęło w olbrzymim stopniu na innych myślicieli społecznych zapewniając tym samym Comteowi trwałe miejsce whistcm socjologu

Herbert Spencer (1820-1903) Dzieło Cocote‘a zostało rozwinięte przez angielsk*go socjologa Herbeita Spencera Spencer usiłował wyjaintf porządek i zmiany społeczne przez porównań* społeczeństwa do żywego organi-zrnu Korzystając z tej analogii do organizmu. Spencer opisywał społeczeństwo jako .system" składaj ary się ze współzależnych rzęłci M edkig meno socjologia odkrywa podstawowe sinic tiry społeczne I bada jak ich firkcionowan* supły-wa na stabilizację społeczeństwa Pod pewnymi względami Spencer był prekursorem szkoły ..stntknirałiszyczno-hnscjonalistycznej" w my<b socjologie z-nej. szkołę te omówimy dalej w tym rozdzulr

Szczególnym zainteresowaniem Spencera cieszyło się ewołurjanistycmr pojęcie .przetrwania najlepiej przystosowanych", którym posługiwał się w badaniach nad zmianami społeczeństw W myil jrao teorii okzeilatej mianem darwtnizmu społecznego, w społeczeństwie uwolnionym od interwencji rzg-du ..nitpnrystosciwani" musieliby zniknąć, łyko najlepsi mieliby prawo do przetrwania i reprodukcji Koncepcję tę wykorzystywano jako usprawiedliwienie kapitalizmu typu taiurr fcirr. zarówno w Anglii, jak i w Stanach Zjecfcioczo-nyrh

Karol Marks (18I8-IB83) Ten irodzony w Niemczech filozof i rewolucjo-nista poiwięcił wiele Lu Życia szczegółowym badaniom historycznym nad tufu-tg społeczeństwa Podobnie jak Comte interesował się badauami smiktur i procesów stołecznych po la by ulepszyć społeczeństwo Jego poglądy stały się firn-damemem socjologicznej ..szkoły kcnflklu". która zostanie omówiona pau/ej

Marks uważał, ze podstawowe .prawa" histoni można odnaleźć w strukturze rkmomicznci społeczeństwa Według mego społeczeństwo dzieli się na dwie klasy tych. którzy sg właścicielami Środków produkcji, i tych. którzy tych Środków tue posiadają czyta tych którzy .majg". i tych którzy .nie mgjg" Podział ten nieurhtom* prowadzi, zdaniem Marksa do .konfliktu klasowego" Matki ujmował historię Świata w kategoriach historii walki klas ziemian przeciwko chłopom włatcicieb niewolnicow przeciwko niewolnikom, kapitalistów przeciwko proletariatowi

Wedle Marksa sprzeczności immanentnir tkwiące w kapitalizmie wywo-kija kryzysy ekonomiczne, króce. z kolei, dają poczgtek nowym smiknrom społecznym Pogląd len. nazywany mairrulizmem dialektycznym, zakłada ze nowo powstałe struktury będg doskonalsze od starszych bardziej represyjnych l tej pnyczyny Marks me widział w konflikcie zła lecz raczej motor ptMlępu

Wpływ Marku na socjologię jest odczuwalny do tej pory Chociaż jego pogląd o dominującym wpływie c rymie ów ekonomicznych na społeczeństwo me cieszy się powszechną akceptacją witkszosr socjologów przypisuje osyym czynnikom ntotrgrolę w życiu społecznym

I.mil Durkhrim (1858 1917). Wpływ jaki na socjologie wywarł Durkhe-im nie ogranicza się do wspomnianych powyzrj badan nad samobójstwem Orkhrim - pod wpływem Spencera i Coanr'a interesował się szczególnie tym. co scala społeczeństwa, czyli problemem porządku społecznego Jego podejście do te) sprawy było z gnntu funkcjanałismznr badał mac7rnir funkcji różnych elementów życia spob-cmego dla zachowana spóyiośo społeczeństwa PoAjrślał wagę wspólnoty przekenari i waioici ( .Świadomości zbiorowej") oraz zbiorowych rytuałów

Durkheim uważał., że społeczeństwa zespala forma stmkmry społecznej W społeczeństwach pierwotnych • tnmei złożonych i mn*j wyspecjalizowanych od społeczeństw współczesnych — (udzie łączyli się ze względu na podobieństwa Większość z mch robiła podobne rzeczy, byli wszechstronni, a me wyspecjalizowali To łażenie się przez podobieństwa Dutkheim nazwał solidarnością mechaniczną. Wraz z rozwojem l różnicowaniem się społeczeństwa ludzie zaczęli wykonywać wyspecjalizowane zadani* stając się sobie wzajemnie niezbędni Ten rodzaj związku, polegający na wzajemnym wypadu i współzaleznoici. Durkheim nazwał solidarnością organiczną.

Dirkhrim przyczynił się także do rozwoju metodologu socjologicznej Twierdził, ze socjologia musi badać „fakty" społeczne, czyli siły istniejące poza jednostką i ograniczające jej zachowanie Lwazał. ze ludzie wkomponowują owe ograniczające wpływy społeczne we własną tożsamość i tym samym przekształcają „kontrolę społeczną' w „samokontrolę" (patrz rozdz 6).

MB Weber (I8M-1920). Niemiecki socjolog M*x Weber wywarł olbrzymi wpływ na współczesną socjologię Przyczynił się zarówno do rozwoju wiedzy, jak i metodologu socjologicznej

Główną dziedzin.) badań Webera były działania społrezne Szczególnie interesowały go wartości. przekonam* zamiary i postawy, klóte kierują naszym zachowaniem Do opisu tych podskórnych czynników stworzył metodologię zwaną WrsłWirn (rozumienie lub wgląd) Weber postulował socjologię wolną od wartościowania, domagał się wyeliminowania z procesu badawczego założeń wstępnych l uprzedzeń Jego kolejną innowacją było stworzenie typu idealnego. czyli takiej konstrukcji pojęcia dowolnego zjawiska, króra uchwyci jego najistotniejsze elementy. I z kłócą można by porównywać zjawiska świata rzeczywistego

Ważnym aspektem pracy Webera jest Jego polemka z Marksem Weber tiaktował elementy ekonomiczne jako jeden z kilku istotnych r/ymików mających wpływ tu życie społeczne Przywiązywał zasadniczą wagę do statusu społecznego, na który składały się cechy indywiduakie i odbiór społeczny, a także do władzy palityr/nri. czyli możliwości wpływania na działania nnych Badania Webera nad organizacjami szczrgókue biurokraci* wciąż sa wykorzystywane w praktyce badawcze) l teorii tej dziedziny Weber połączył powstanie kapitalizmu z wartościami i postawami zawartymi w trologu rozwijającego się protestantyzmu Jego badania nad różnymi religiami przyczyniły się do zrozumienia rob kukury i stnJmiry społecznej w trologu

Georg Sinunrl (1858-1918). Georg Simmel odrzucił Spmcrrowrską analogię do organizmu Uważał społeczeństwo za „skomplikowaną pajęczynę wielokrotnych wzajemnych relacji pomiędzy jednostkami, które pozostają z sobą w ciągle) nleeakrji' (Coser, 1977:178) Farma tych interakcji stanowiła główny temat prac Simmla Uięcie ta nazywane socjologia formalna można wykorzystywać do badania różnych sfer życu społrc mego (np związków rodzin-

15