9545

spodarowanych środków. Typowymi zakładami budżetowymi są, np. państwowe przedszkole, żłobek, ośrodki sportowe, dom kultury.

Cechą charakterystyczną zakładów budżetowych Jest uzależnienie wysokości wydatków od zrealizowanych dochodów, a wynika to ze sposobu ich powiązania z budżetem państwa metodą netto.

Zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu dotację przedmiotową oraz w zakresie określonym w odrębnych przepisach może otrzymywać też dotację podmiotową lub dotację celową na finansowanie kosztów realizacji inwestycji. Zakład budżetowy dokonuje wpłat do budżetu nadwyżek środków obrotowych, ustalonych na koniec okresu rozliczeniowego, ftrsiada odrębny rachunek bieżący i może realizować z niego wypłaty do wysokości zgromadzonych tam środków.

Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest plan finansowy, obejmujący:

-    przychody i rozchody (wg podzialek klasyfikacji budżetowej),

-    stan środków obrotowych,

-    dotację z budżetu lub wpłatę do budżetu z tytułu nadwyżki środków obrotowych.

W planie finansowym zakładu zmiany w ciągu roku mogą być dokonywane, jak również mogą być realizowane przychody i rozchody wyższe od zaplanowanych pod warunkiem, że nie zmniejszy to wpłat do budżetu lub zwiększenia dotacji z budżetu.

Zakłady budżetowe występują jako:

-    państwowe, tworzone przez dysponentów części budżetu państwa (ministrów),

-    samorządowe (gminne, powiatowe i wojewódzkie), tworzone przez organa stanowiące samorządów terytorialnych.

Gospodarstwo pomocnicze - to wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych lub z otrzymanych z budżetu dotacji przedmiotowych.

Gospodarstwo pomocnicze ma następujące cechy:

-    prowadzone jest przez jednostki budżetowe: administracji rządowej (np. zakłady remontowo-budowlane, warsztaty naprawcze), oświaty i wychowania (np. warsztaty szkolne), zdrowia i opieki społecznej (np. pracownie);

-    tworzone jest na podstawie decyzji kierownika macierzystej jednostki budżetowej po uzyskaniu zgody właściwego dysponenta części budżetu państwa lub zarządu samorządu terytorialnego;

-    nowo utworzone gospodarstwo pomocnicze może otrzymać z budżetu dotację na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe;

-    wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku;

-    jego działalność ma charakter produkcyjno-usługowy, zbliżony do działalności przedsiębiorstw przemysłowych, usługowych lub rolnych;

-    posiada odrębny rachunek bieżący, z którego może dokonywać wypłat do wysokości zgromadzonych na nim sum;

-    podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa jest jego plan finansowy, obejmujący przychody, wydatki będące kosztami działalności, rachunek wyników, stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem (plan zatwierdza kierownik jednostki budżetowej);

-    w planie finansowym gospodarstwa mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku.

realizowane przychody i rozchody mogą być wyższe od zaplanowanych, pod warunkiem. że nie będzie powodowało to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji;

-    o podziale zysku w części przeznaczonej na potrzeby gospodarstwa pomocniczego decyduje kierownik Jednostki budżetowej.

Gospodarstwa pomocnicze są tworzone przez Jednostki budżetowe, na podstawie decyzji kierownka jednostki, po uzyskaniu zgody właściwego dysponenta cząśd budżetu państwa lub właściwego zarządu samorządu terytorialnego; funkcjonują w zakresie oświaty i wychowania, zdrowia i opieki społecznej i ochrony państwa. Są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych. Warunkiem tego zwolnienia jest przeznaczenie środków uzyskanych w ten sposób na:

1)    zwiększenie środków obrotowych gospodarstw pomocniczych,

2)    dochody środków specjalnych (tworzonych w jednostkach, w których utworzone zostały gospodarstwa pomocnicze).

3)    finansowanie inwestycji gospodarstwa pomocniczego.

Gospodarstwa pomocnicze wykonują zadania o charakterze produkcyjno-usługowym w ramach działalności ubocznej lub części działalności podstawowej jednostki budżetowej.

2.7. Środki specjalne w jednostkach budżetowych

Środki specjalne - to środki finansowe, gromadzone przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych na podstawie odrębnych uchwał organów stanowiących jednostki samorządu terytorialnego. Mogą pochodzić z tytułu:

-    postanowień ustaw lub uchwał organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego,

-    spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej,

-    odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie oddane jednostce w zarząd lub użytkowanie,

-    sprzedaży zapasów środków materiałowych przechowywanych w celach mobilizacyjnych.

Finansowanie działalności w formie środków specjalnych powinno odbywać się na podstawie decyzji zwierającej:

1)    nazwę i siedzibę jednostki budżetowej tworzącej środki specjalne,

2)    przedmiot działalności finansowej w formie środków specjalnych i jej nazwę,

3)    rodzaje, źródła przychodów oraz rodzaje i kierunki przeznaczenia wydatków.

Przychody stanowiące środki specjalne (najczęściej pochodzące z działalności ubocznej) nie są odprowadzane do budżetu, dysponują nimi kierownicy jednostek budżetowych. a wypłaty z odrębnego rachunku środków specjalnych mogą być dokonywane do wysokości zgromadzonych na nim środków.

Środki specjalne są dodatkowym źródłem finansowania jednostek budżetowych przeznaczanym na:

1)    określone cele wskazane w ustawie lub uchwale, na podstawie której te środki utworzono,

2)    cele wskazane przez darczyńcę lub spadkobiercę,

3)    remont lub odtworzenie mienia uszkodzonego lub utraconego, za które wpłynęło odszkodowanie.

Plan finansowy środków specjalnych. zatwierdzony przez kierownika jednostki budżetowej iest podstawa gospodarowania tymi środkami. Powinien on zawierać:

-    stan środków obrotowych na początek roku.

-    przychody wg podziaiek klasyfikacji budżetowej,

-    wydatki wg podziaiek klasyfikacji budżetowej,

-    stan środków obrotowych na koniec roku.