100282

1. Przestępstwa prawa prywatnego.

Drugim obok kontraktów źródłem powstawania zobowiązań były - wedle systematyki przyjętej przez Gaiusa w Instytucjach - deliria (odpowiednik dzisiejszych „czynów niedozwolonych”, traktowanych jako źródło odpowiedzialności cywilnej), rozumiane jako przestępstwa prawa piywatnego.

Rodziły one odpowiedzialność sprawcy w postaci obowiązku zapłaty kary prywatnej płaconej na rzecz poszkodowanego, lub w niektórych przypadkach na rzecz każdego, kto wystąpił ze stosowną skargą. W tym przypadku celem skargi było uzyskanie od sprawcy zapłacenia kary pieniężnej (actiones /toenales), z którą mogło się wiązać odszkodowanie.

Istniały tylko cztery rodzaje przestępstw prywatnych wg ius civile: a) kradzież (furmm), b) rabunek (rapina), c) bezprawne wyrządzenie szkody (damnum i ni unia dat urn) oraz d) zniewaga (iniuria).