100759

30. SOCJALIZM UTOPIJNY I JEGO PRZEDSTAWICIELE

Socjaliści utopijni krytykowali kapitalizm, odkrywali jego wady i sprzeczności Pełni byli wiary w lepszą przyszłość ludzkości Głosili idee demokracji politycznej i społecznej.

Poglądy ich przepajaly elementy fantazji i utopii, nie potrafili stworzyć ani precyzyjnego obrazu przyszłego społeczeństwa, ani tym bardziej wskazać dróg, które by do mego zaprowadziły. Ze swymi apelami zwracali się do wszystkich klas mając nadzieję, że staną się one promotorami socjalistycznych przemian. Najwybitniejszymi przedstawicielami byli:

a)    Claude Henri Saint-Simon: przeprowadził ostrą krytykę ustroju kapitalistycznego Źródła współczesnego zla upatiywal w braku oświecenia ludu. Podkreślał wielką rolę nauki i techniki, gardził prawnikami i filozofami. Uważał, że przyszłość społeczeństwa ukształtują ci, którzy tworzą realia gospodarcze: uczeni-technicy i przemysłowcy. Byl zwolennikiem historyzmu w ujmowaniu przemian społecznych Sformułował słynne pr awo trzech stadiów rozwoju umysłu ludzkiego (teologicznego, metafizycznego i pozytywnego).

Chciał przebudować ustrój społeczny - usunąć wady systemu kapitalistycznego pizez wprowadzenie racjonalnej orgaruzacji produkcji i stworzeirie społeczeństwa industrialnego Występował przeciwko koncepcji rewolucyjnych przeobrażeń społecznych, które są szkodliwe dla rozwoju produkcji Uważał, że przekona warstwy oświecone i posiadające o swojej słuszności

System industrialny powinien być urzeczywistniony w interesie ludu, ale bez jego udziału Los ludu ulegnie zasadniczej poprawie, gdy władzę przejmą robotnicy i bankierzy.

b)    Charles Fourier: krytykował anarchię produkcji - źródło kryzysów ekonomicznych, społecznych i politycznych. Przyczyną zla jest r ozdrobnienie własności oraz pasożytnictwo handlu Chciał wprowadzić ustrój oparty na uspołecznieniu środków produkcji. Byl autorem swoistej filozofii lristorii Cale dzieje ludzkości przedstawił jako ciągły ruch postępowy. Stwierdzał, że kapitalizm to ustrój występny. Stworzył koncepcję idealnego ustroju pozbawionego wszelkiego przymusu. Każdy miałby w rum prawo do pracy a zarazem wolność jej wyboru. Podział dochodów dokortyw^ralby się stosownie do w^rkladu pracy i talentu. Droga do urzeczywistnienia tego ustroju prowadziła przez propagandę i per swazję Fourier nie uwzględniał jednak antagonizmów we współczesnym społeczeństwie i nie wyodrębniał proletariatu jako podstawowej siły społeczeństwa kapitalistycznego.

c) Robert Owen: uważał, że człowiek jest wytworem środowiska. Ze można go zmienić zmieniając jednocześnie otoczenie Jeżeli ludzie są źli i popełniają przestępstwa, to winien jest temu ustrój społeczny, w którym żyją i działają. Należy tak przebudować środowisko, wychowanie i życie ludzi, aby wpoić un przeświadczenie, że szczęście każdego może być zapewnione tylko w takim stopniu, w jakim wzrasta szczęście innych (nowa koncepcja utylitaryzmu). Należy dążyć do zniesienia podziałów klasowych między ludźmi.

Owen opowiadał się za stworzeniem ustroju komunistycznego. Społeczne władanie środkami produkcji zapewni najlepszą organizację społeczeństwa, w którym zapanuje wolność i sprawiedliwość. Sprawa wychowania i kształcenia powinna się znaleźć w ręku państwa. Proces przeobrażenia stosunków społecznych w kierunku komunistycznym ma być dokonany drogą przekonywania i dobrego przykładu (eksperymentu). Owen pokładał nadzieje głównie w inicjatywie klas posiadających i oświeconych