100821

summa summarum „suma sum"; ogólnie rzecz biorąc, podsumowując in summa w ogólności

adiuvandi iuris civilis grada kierunek prawotwórczej działalności pretora, polegający na „pomaganiu - adiuvare", tj. wyjaśnianiu, wspomaganiu obowiązującego ius civile, coś na kształt tworzenia dzisiejszych przepisów wykonawczych

supplendi iuris civilis gratia kierunek prawotwórczej działalności pretora, polegający na „uzupełnianiu - supplere", tj. uzupełnianiu luk obowiązującego ius civile; wprowadzanie w edyktach pretorskich stanów prawnych w stanach analogicznych, np. przyjmowanie fikcji, np. cudzoziemiec utracił swoją rzecz, nie przysługiwało mu prawo skargi przeciwko aktualnemu posiadaczowi, więc pretor wprowadził skargę polegającą na tym, że cudzoziemiec będzie traktowany jakby był obywatelem rzymskim

corrigendi iuris ciyilis gratia kierunek prawotwórczej działalności pretora, polegający na „poprawianiu - corrigere", (często o 180 stopni) obowiązującego ius civile; ochrona takich stosunków prawnych, które w ogóle nie były chronione w ius civile, np. czynności dokonane pod wpływem groźby lub podstępu nie były chronione i pretor w swoim edykcie chronił taki stosunek prawny, albo: wg ius civile syn wyemancypowany nie mógł dziedziczyć - pretor zapowiadał, że może dziedziczyć, pod warunkiem, że włączy swój majątek do masy spadkowej

ius publicum - publicum ius est ąuod ad statum rei Romanae speclat prawo publiczne, jeden z dwóch działów prawa wg ogólnego podziału zaproponowanego przez Ulpiana „prawo publiczne jest prawem odnoszącym się do interesu Państwa Rzymskiego"; ius publicum opiera się na obrzędach, kapłanach i magistraturach

ius privalum - privatum ius est gmtd ad singulorum utilitalem speclat prawo prywatne, jeden z dwóch działów prawa wg ogólnego podziału zaproponowanego przez Ulpiana „prawo prywatne jest prawem dotyczącym korzyści poszczególnych jednostek"; ius privatum reguluje wzajemne stosunki miedzy osobami w zakresie ich spraw osobowych i majątkowych; ius privatum: ius naturale, ius gentium, ius civile, ius honorarium

ius honorarium całość przepisów prawnych powstałych w wyniku prawotwórczej działalności pretorów, edylów i namiestników prowincji

ius honorum prawo piastowania urzędów

honor l) urząd, 2) godność związana z pełnieniem urzędów

ius est ars boni et aeąui prawo jest sztuką stosowania tego co dobre i słuszne" - definicja prawa, której autorem jest Celsus, potwierdzona przez Ulpiana, umieszczona na początku Digestów justyniańskich, definicja oparta na filozofii stoickiej

ius civile - ius canonicum - utriusque iuris prawo cywilne - prawo kanoniczne - prawo obejmujące prawo cywilne i prawo kanoniczne

ius cogens - ius dispositirum norma (prawo) bezwzględnie wiążąca - przepis prawny, który każdy z podmiotów musi w konkretnym przypadku bezwzględnie respektować, nie mając