1. Konstytucyjne środki ochrony prawi wolności.
Podstawowym środkiem ochrony praw i wolności jest droga sądowa, tylko w tej procedurze możliwe jest ich dochodzerue pizez jednostkę. Wynika to z ogólnej zasady ait 45 Konstytucji (prawo do sądu -pkt 338). a dodatkowe podkreślane znajduje się w ait. 77 ust. 2. który zakazuje zamykarua drogi sądowej dla dochodzema naruszonych wolności i praw. oraz w ait. 78, któiy formułuje zasadę dwuinstancyjności postępowarua (z wyjątkami). Konstytucja w tym kontekście podkreśla zasadę cywilnej odpowiedzialności państwa (samorządu) za niezgodne z prawem działania funkcjonariuszy (art. 77 ust. I).
Konstytucja ponadto ustanawia dwie procedury służące ocluonie konstytucyjnych wolności i praw:
- skargę konstytucyjną, którą każdy może wnieść bezpośrednio do Trybunału Konstytucyjnego w razie naruszana jego konstytucyjnych praw i wolności - ostatecznym orzeczeniem wydanym przez sąd lub organ administracji publicznej (ait. 79); skargę konstytucyjną można kierować przeciwko normie prawnej, która była podstawą takiego orzeczenia,
- wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich, z którym każdy może wystąpić o pomoc w oclironie swoich wolności i praw naruszanych przez organy władzy publicznej (ait. 80).