Rzecznik Interesu Publicznego - status
Rzecznik interesu Publicznego jest organem reprezentującym interes publiczny w postępowaniu lustracyjnym, działającym na podstawie ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 roku o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących ftmkcje publiczne. RZIP chroniąc interes i bezpieczeństwo Państwa, bada wiarygodność oświadczeń dotyczących służby lub pracy w organach bezpieczeństwa państwa, składanych przez osoby ubiegające się o urzędy lub stanowiska publiczne, a w przypadku ich niezgodności z prawdą lub faktu zatajenia przez osoby podlegające obowiązkowi składania takich oświadczeń zwraca się z wnioskiem do organu orzekającego o wydanie rozstrzygnięcia w tej sprawie. RZIP posiada tylko uprawnienia kontrolne, bez możliwości ingerowania w sferę prawną osoby składającej oświadczenie. Sprawy rozpatrywane w postępowaniu lustracyjnym zostały powierzone wymiarowi sprawiedliwrości., a mianowicie Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie ( Wydział Lustracyjny).
RZIP oraz jego zastępcy są powoływani oraz odwoływani przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego na 6-letnią kadencję, która ustaje ona z chwilą śmierci lub odwołania w momencie: zrzeczenia się stanowiska, stwierdzenia prawomocnym orzeczeniem Sądu Lustracyjnego niezgodności z prawdą jego oświadczenia, długotrwałej przeszkody uniemożliwiającej wykonywame obowiązków, skazania prawomocnym wyrokiem. Na stanowisko RZIP może być powołany obywatel polski spełniający warunki wymagane do zajmowania stanowiska sędziego, wyróżniający się wiedzą prawniczą, niebędący tajnym współpracownikiem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu. RZIP obowiązują zakazy: łączenia funkcji oraz wykonywalna innych zajęć zawodowych poza zajmowaniem stanowiska profesora szkoły wyższej, należenia do partir politycznej, związku zawrodowego ani prowadzić działalności publicznej me dającej się pogodzić z godnością piastowanego urzędu.W zakresie wykonywania zadań RZIP i jego zastępcy podlegają wyłącznie Konstytucp i ustawom. Do zadań RZIP należy: Analiza oświadczeń wpływającycłi do Sądu lustracyjnego Zbieranie niezbędnych informacji do prawrdziwrej oceny oświadczeń Składania wniosku do Sądu Lustracyjnego o wszczęcie postępowania lustracyjnego Przedstawianie Prezydentowi RP. Sejmowi, senatowi. Prezesowi RM i Pierwszemu Prezesowi Sądu najwyższego corocznej informacji o swojej działalności.
Upoważnia to RZIP do żądairia przedstawienia mu dokumentów' i wyjaśnień, zeznań świadków, dlatego też ma pełny dostęp do dokumentacji, ewidencji i pomocy informatycznej zgromadzonej przez organy państwowa.