103095

2. IMMATERIALIZM słowa i ich znaczenie

Dla Berkeleya bardzo ważne są: język i znaczenie słów. Język jest ubogi i ograniczony, dlatego istotna jest w filozofii analiza językowa. Przyczyną większości nieporozumień są nie same słowa, ale brak namysłu nad ich znaczeniem. Analiza pozwoli określić znaczenie słów niejasnych oraz ujawnić bezsensowność terminów pozbawionych znaczenia.

Podejście to Berkeley zastosował do Locke'a teorii substancji materialnej. Twierdził, że analiza znaczenia zdań zawierających nazwy przedmiotów postrzegalnych zmysłowo nie powaerdza poglądu, jakoby istniała jakakolwiek substancja materialna (ukryty i niepoznawalny subsżat). rzeczy są po prostu takie, jakimi je postrzegamy. Sądy o rzeczach zmysłowych można zanalizować w terminach zjawisk lub przełożyć na sądy o zjawiskach.

Język według Berkeleya nie tylko przekazuje idee wyrażone za pomocą słów, ale i wznieca namiętności, pobudza lub powstrzymuje od działania, wprowadza umysł w określone nastawienie.

abstrakcyjne idee ogólne

W kontekście ogólnych uwag o języku omawia Berkeley abstrakcyjne idee ogólne. Nic takiego nie istnieje, możemy mówić co najwyżej o ideach ogólnych. Nie można przedstawić sobie jakiejkolwiek idei abstrakcyjnej (na przykład idei człowieka, abstrahując od poszczególnych cech rzeczywistych osób). Można próbować bronić Locke'a, twierdząc, że Berkeley myli idee z wyobrażeniami - na to ten mógłby jednak zażądać wykazania, że abstrakcyjne idee ogólne istnieją.

Berkeley nie odrzuca jednak istnienia idei ogólnych. Twierdzi, że szczegółowa idea staje się ogólna przez to, że każemy jej reprezentować wszelkie inne idee jednostkowe tego samego rodzaju. Pod względem treści pozytywnej idea ta pozostaje ideą szczegółową. Skoro abstrakcyjne idee ogólne nie istnieją, wszelkie rozumowanie musi dotyczyć przedmiotów szczegółowych (które mogą być reprezentacjami innych przedmiotów).

Berkeley nie przeczy temu, że istnieją pojęcia ogólne. Odrzuca jednak teorię Locke'a, zgodnie z którą pojęcia ogólne denotują idee ogólne. W tej kwestii opowiada się więc za nominalizmem.

esse es tpercipi

Przedmiotom zmysłowym nie przysługuje absolutne, samodzielne istnienie niezależne od tego, że są one postrzegane, które nie zmusza do traktowania owych przedmiotów jako idei. Dla Berkeleya jstnieć" znaczy tyle, co .być postrzeganym' lub .być postrzegalnym". Nie da się wyobrazić sobie przedmiotu zmysłowego bez wyobrażenia sobie podmiotu go postrzegającego. Esse przedmiotów zmysłowych to tyle, co percipi. Nie mają one istnienia poza umysłami (rzeczami myślącymi), które je postrzegają. Tym samym istnienie dowolnego przedmiotu sprowadza się albo do percipi, albo do percipere.

rzeczy zmysłowe są ideami

Rzeczy zmysłowe są ideami bądź zbiorami idei, nie mogą istnieć niezależnie od umysłów - co nie znaczy, że nie są .rzeczywiste". Wszystkie idee pochodzą z zewnątrz albo z wewnątrz - w pierwszym przypadku są wrażeniami, a w drugim - myślami. Postrzegać to tyle, co posiadać ideę. Skoro rzeczy zmysłowe są ideami, teoria materialnego substratu staje się zbędną hipotezą.