103355

1. Pojęcie państwa narodowego na przestrzeni stujęęi a) Państwo narodowe wytworem dwóch rewolucji

Przez długie stulecia świat stanowił zróżnicowaną mozaikę miast-państw. księstw, hrabstw, terytoriów papieskich, cesarstw, obszarów zależnych i rejonów wyjętych spod jakiejkolwiek kontroli. Później, w następstwie dwóch rewolucji: francuskiej oraz przemysłowej, przyszedł czas państwa narodowego. Stało się ono wtedy podstawowym, jeśli nie jedynym, obszarem, ramą instytucjonalną, w której ulokowana została władza polityczna, rozwijana działalność gospodarcza, a z upływem czasu kształtowała się zbiorowa lojalność i tożsamość kulturowa ludzi. Racja bytu i walory struktur państwowych opartych na europejskim modelu wynalezionym w końcu XVIII wieku wydawały się trudne do podważenia. Jednak wzrost znaczenia procesów integracyjnych osłabia rolę państw narodowych. Czy mamy zatem do czynienia z kryzysem, końcem czy może z przemianami państwa narodowego ? A jeśli państwo to ewoluuje to w jakim kierunku? Czy może czeka nas kompletny upadek państwa narodowego? Z całą pewnością tezy takie nie są nowe w nauce o polityce. Pierwsze pojawiły się ona już w wieku XIX. Wtedy opowiadano się wręcz nawet za przezwyciężeniem instytucji państwa. (Hegel), czy zdetronizowaniu tej instytucji. Przytaczano tezy, iż państwo jako organizacja na pewnym etapie rozwoju społecznego po prostu obumrze (Engels).

b) Doświadczenia wojen oraz wyłonienie się koncepcji integracji europejskiej

Tuż po II wojnie światowej postanowiono poszukiwać rozwiązań, które pozwoliłyby zagwarantować światowe bezpieczeństwo. Doświadczenia ostatniej wojny wyłoniły koncepcję integracji europejskiej. Była to pierwsza próba odejścia państw narodowych w kierunku budowania kolejnego systemu równowagi w Europie. Wielu polityków, zwłaszcza niemieckich twierdziło wówczas, iż proces integracji europejskiej nie pozostawi państwu narodowemu większych szans na przeżycie. („Państwa narodowe są niszczącą siłą i należy je unicestwić." Karl Jaspers). Od początku integracja stała się jednym z najważniejszych wyzwań dla państwa narodowego. Trwały burzliwe dyskusje na temat tego, czy państwo narodowe będzie nadal istniało. Szybko, bo już w latach siedemdziesiątych dostrzeżono, że państwo narodowe ulega pewnym zmianom, jednak ma się ogólnie całkiem dobrze. Zaczęto więc zastanawiać się nie nad datą końcową tego pojęcia, ale nad analizą zmian jakim ono ulegnie w obliczu procesu integracji. W jakim stopniu dopasuje się ono do wymagań przez nią stwarzanych? Aby odpowiedzieć na to pytanie przeanalizujemy teraz państwo narodowe w kontekście integracji europejskiej.