104227

-    poprawność formalna - wnioskowanie opiera się na regule logicznej (w szczególności na syiogizmie).

Poprawność materialna i formalna dedukcji gwarantuje prawdziwość wniosku.

EMPIRYCZNE

(A)    BEZPOŚREDNIE - obserwacja: postrzegam, że p, a więc p (uwikłanie w teorię -pośredni ość).

(B)    POŚREDNIE (wyprowadzanie ogólnego wniosku z bezpośredniego doświadczenia, postrzeżeń).

(I)    Analogia

Wnioskowanie o posiadaniu cechy q> przez przedmiot a na podstawie jego podobieństwa do innego przedmiotu (przedmiotów) posiadającego tę cechę. a jest cpb tp2, ip* <p4l b jest <pi, <p& <p31 b jest <p₄

(II)    Rędukcją

Dobieranie do wniosku (następstwa, uznanego zdania) racji (przesłanki), z której następstwo wynikałoby logicznie. Kierunek wnioskowania jest przeciwny do kierunku wynikania. Zawodność - subiektywna niepewność. Prawdziwość przesłanek nie gwarantuje prawdziwości wniosku. Całe wnioski z doświadczenia.

(III)    Indukcja (rozumowanie indukcyjne, wnioskowanie przez indukcję) - z przypadków (cech) szczegółowych wyprowadzamy wniosek ogólny.

1.    Indukcja eliminacyjna (kanony Milla)

-    kanon jednej zgodności - jeżeli zjawisko A występuje ze zjawiskiem B lub je poprzedza, to A jest (prawdopodobnie) przyczyną B.

{[(P a q) => r] a [{p a ~ q) => r]} => (p => r)

(w ogólności - dla n-członowej koniunkcji, np. Ai, A* A* B; Ai, A 2, As, B; Ai, A/, A* B; Au A₂’, A₃\ B U Ai jest przyczyną B)

-    kanon jednej różnicy - jeżeli przy braku zjawiska A nie występuje zjawisko B, to A jest (prawdopodobnie) przyczyną B.

{[(p a q) => r] a [(~ p a q) =* ~ r]} => (p => r)

-    kanon zmian towarzyszących - jeżeli przy każdej zmianie natężenia zjawiska A zmienia się natężenie zjawiska B, to A jest (prawdopodobnie) przyczyną B.

Vx ({[P,(x) a Q(x)] =>? R,(x)} a {[?&) a Q(x)] =*? Ri(x)}) => Vx [P(x) => R(x)], gdzie indeksy dolne predykatów wyrażają natężenie danego zjawiska.

-    kanon reszty

{[(p a q) => (r a s)] a [(~ p a q) => (~ r a s)]} => (p => r)

2.    Indaktid gnumgr<tojna (przez wyliczenie)

a)    zupełna (niezawodna, dedukcyjna)

(p(xi),..., <p(x«), Xb ..., x_n to wszystkie x || Vx rp(x)

Ai jest B, A₂ jest B.....A_n jest B, Ab ..., A« to wszystkie A || Każde A jest B

Przedmioty x_b ... , x„ są wszystkimi x w ogóle lub w pewnym obrębie, do którego ograniczamy badanie.

b)    niezupełna - związana ze skończoną ilością doświadczeń i nieskończonym zakresem zdań nauk empirycznych (indukcyjnych, przyrodniczych), które tych doświadczeń dotyczą.

tp(*i). - »<p(*n) || Vx 9(x)

Ai jest B,..., A,, jest B || Każde A jest B

Zawodność - może (ale nie musi) się zdarzyć, że x„.i nie jest (p, nawet jeśli nikt tego nie zaobserwuje.

Naiw ny indukcjonizm (XIX w.):