104273

2

osobie oraz wspólnoty gatunkowej wszystkich ludzi. To są najważniejsze aspekty, które -zdaniem Mouniera - do pojęcia osoby wniosło chrześcijaństwo.

Czasy nowożytne przyniosły poza niewątpliwymi osiągnięciami, także pewne osłabienie pozycji osoby. Przykładem osiągnięć w zakresie pogłębienia pojęcia osoby ludzkiej może być filozofia Kartezjusza i Pascala, natomiast negatywnym przykładem jest filozofia Hegla, w której osoba ludzka utraciła swoją wartość na rzecz abstrakcyjnej idei.

Następna rewolucję personalistyczną, porównywalną z wkładem Sokratesa, zgotował wiek dziewiętnasty. Autorami tej rewolucji byli - zdaniem Mouniera - dwaj ludzie: Kierkegaard i Marks. Pierwszy przypomniał człowiekowi o jego subiektywności i o wolności. Drugi obnażył mistyfikacje i alienacje związane ze strukturami społecznymi, w które uwikłane jest ludzkie życie. Poza tym Marks wykazał, że los człowieka nie zależy tylko od jego serca, lecz także od jego rąk.

Jak widać z powyższego omówienia, personalizm Mouniera był otwarty na argumentacje pochodzące z wielu źródeł. Mounier podjął niełatwe na gruncie filozofii chrześcijańskiej zadanie adaptacji dla celów rozjaśnienia tajemnicy osoby ludzkiej wielu wątków, które pochodziły z niekiedy bardzo obcych chrześcijaństwu kierunków filozoficznych (indywidualizm, egzystencjalizm ateistyczny, marksizm i in.). Według Mouniera, osoba „jest raczej obecnością niż bytem”, a jej definicja jest niemożliwa. Definiować można tylko przedmioty istniejące na zewnątrz świadomości osoby a nie ją samą. Mounier napisał, że „tysiąc zestawionych razem fotografii nie stanowi jeszcze człowieka, który idzie, myśli i chce.” Osoba jest jedyną realnością, która poznajemy wyłącznie od wewnątrz, tworząc ją zarazem. Osoba to „przeżyta aktywność samotworzenia, komunikowania się i partycypacji, która ujmuje i poznaje siebie w swoim akcie, jako ruch personalizacji.”

Sposób rozumienia pojęcia osoby ludzkiej przez Mouniera jest bliższy poglądom Bergsona oraz antropologii fenomenologicznej i egzystencjalnej aniżeli metafizyce tomistycznej. Z tradycją tomistyczną wiąże natomiast Mouniera jego przeciwstawianie się platonizującemu spirytualizmowi, który redukował człowieka do duszy (człowiek to dusza władająca ciałem) i programowo lekceważył sprawy ciała. Węzłowym punktem