104283

rzeczy, które sobie bezpośrednio uświadamiamy. Natomiast nasza wiedza o przedmiotach fizycznych jako takich nie jest wiedzą bezpośrednią - została uzyskana dzięki doznaniu danych zmysłowych. Jest tozatem wiedza przez opis. Przedmiot fizyczny jest opisywany za pomocą danych zmysłowych. Przez opis znamy także umysły innych ludzi. Spośród rzeczy wykraczających poza dane zmysłowe uwzględniamy.

-    znajomość przez pamięć - jest to bezpośrednia wiedza o pizeszłości,

-    znajomość przez introspekcję - zdajemy sobie sprawę nie tylko z rzeczy, ale i z tego, że zdajemy sobie z nich sprawę (samoświadomość),

Nie jest to jednak świadomość naszej jaźni - próbując wejrzeć w siebie samych zawsze natrafiamy na jakąś poszczególną myśl lub uczucie, a nie "ja", które myśli i czuje.

Bezpośrednio znamy nie tylko jednostkowe rzeczy, ale również powszechniki.

Zwrot o postaci "jakieś to-a-to" Russell nazywa deskrypcją nieokreśloną, np. "jakiś człowiek". Zwrot o postaci "to (jedyne) to-a-to" nazywa deskrypcją określoną, np. ten człowiek w żelaznej masce".

Zazwyczaj słowa pospolite, a nawet imiona własne są w rzeczywistości deskrypcjami.

Zasada rządząca analiza sądów zawierających deskrypcje: Każdy sąd który możemy zrozumieć, musi być zbudowany wyłącznie ze skłądników, które znamy bezpośrednio.

Wiedza przez opis zawdzięcza swą doniosłość temu,że umożliwia ona wykraczanie poza granice prywatnych doświadczeń.

6. O indukcji

Aby być zdolnymi do wyciągania wniosków - np. o istnieniu innych ludzi - musimy wiedzieć, że istnienie pewnego rodzaju rzeczy A stanowi oznakę ismeinia jakiegoś inego rodzaju izeczy B bądź to równocześnie, bądź w jakiejś chwili wcześniejszej lub późniejszej. Oczekiwania, że zjawiska będą zachodzićnadaltak samo jak w przeszłości, są jedynie prawdopodobne, nie trzeba więc szukać dowodu, iż muszą się spełnić, a jedynie racji świadzcących o tym, że prawdopodobiue się spełnią.

Zasada indukcji wg Russella:

(a)    im większa jest liczba przypadków, w których stwierdzono, że rzecz rodzaju A współwystępowała z rzeczą rodzaju B, tym bardziej staje się prawdopodobne, iż zawsze wspólwystępuje z B (jeśli nie sa znane inne przypadki),

(b)    dostateczna liczba przypadków współwystępowania A i B sprawi, że stanie sięniemal pewne, iż w tych samych okolicznościach A zawsze wspólwystępuje z B, a to prawo ogólne zbliżać się będize do pewności nieograniczenie. Zasada ta w żadnym wypadku nie da się obalić przez doświadczenie, nei można jej również w ten sposób doweść.

7.    Nasza wiedza o zasadach ogólnych

Wyróżnia się trzy zasady, zwane prawani myślenia:

(1)    prawo tożsamości: "to co jest, jest”,

(2)    prawo sprzeczności: "nic nie może zarazem być i nie być",

(3)    prawo wyłączonegośrodka: "wszysttko musi albo być, albo nie być.”

Spór między empirystami (Locke, Berkeley, Hume), którzy twierdzą, że cała nasza wiedza jest wywiedziona z doświadczenia, i racjonalistami (Kartezjusz, Leibniz) wg których oprócz tego. co wiemy z doświadczenia, istneiją pewne wrodzone idee i zasady, które znamy neizależnie od doświadcznia. Russell wydaje się rozstrzygać na korzyść racjonalistów. Wg neigo zasady logiczne są nam znane, a skoro każdy dowód je zakłada, to doświadczenie nie może ich samych dowieść. Istneiją sądy znane a priori, a należą do nich twierdzenia logiki, matematyki i sądy etyczne.

8.    Jak możliwa jest wiedza a priori

Wg Kanta nie postrzegamy izeczy samych w sobie, lecz zjawiska. Zjawiska sa wytworem łącznym nas samych i izeczy samcyh w sobie - izecz w sobie dostarcza danych zmysłowych, my zaś dostarczamy uporządkowania w przestrzeni i czasie. Stąd, zdaneim Kanta wiadomo, że mamy wiedzę a priori. Wg Russella zasttzeżenia budzi tu nasza pewność, że fakty muszą zawsze stosować się do logiki i arytmetyki. Stwierdzenie, że to my wnosimy logikę i matematykę, wcale jej nie tłumaczy. Nasza natura jest w równym stopniu faktem istniejącegoświata i nie można mieć pewności, że pozostanie niezmienna. Jeśli Kant ma rację, to jutro nasza natura może się tak zmienić, że dwa plus dwa stanie się równe pięć.

2