104498

•    przesłanki tolerancji religijnej - nie można ograniczać ludzi w prawach ze względu na wyznanie

•    potwierdzono przywileje szlacheckie

5)    Akt Konfederacji Warszawskiej - 1573 rok - włączona została do artykułów henrykowskich

6)    Ustawa o Tryb miale Koronnym • 1578 rok:

•    ograniczeni władzy królewskiej w sądownictwie, król zrzekł się uprawnień sądowych.

-    powstały sądy II instancji, na które wpływ miała szlachta, a nie król

Instytucje ustrojowe Demokracji Szlacheckiej: 1) Sejmiki; 2) Sejm; 3) Król; 4) Sądy

1)    SEJMIKI

•    szlachta realizowała poprzez nie swoje prawa, były narzędziami demokracji bezpośredniej

•    były to zebrania ogółu szlachty z danego terytorium, decydującą rolę odgrywała szlachta-posesjonaci

-    decyzje podejmowane są zgodą powszednią - nie ma głosowania, przewodniczy MARSZALEK

-    udział w sejmiku był prawem a nie obowiązkiem

-    sejmiki odbywały się w stałych miejscach i tych samych miejscowościach - kościół / cmentarz przykościelny

-    zwoływane były przez króla, a część z mocy prawa; iimitacja obrad - odraczanie obrad na następny rok

-    miały kompetencje w sprawach skarbowych, wojskowych - rządzili nimi magnaci

•    w 1717 na Sejmie Niemym ustalono, iż sejmiki nie mogą decydować w sprawach podatków i wojska (tylko król może) sejmiki przedsejmowe - opiniowanie propozycji królewskich zgłoszonych na najbliższy sejm. wyrażał wiążącą opinię o projektach ustaw w formie instrukcji poselskich, dawano je posłom i sejmiki uzurpowały sobie inicjatywę ustawodawczą sejmiki relacyjne - posłowie zdawali na nich sprawozdania z obrad sejmu

sejmiki gospodarcze - wykształciły się z sejmików relacyjnych, decydowały w sprawach podatków sejmiki deputacyjue - wybierały sędziów do trybunału

sejmiki kapnirow e - przejmowały zarząd jednostką admia. upoważniały miejscowe sądy do działalności sejmiki generalne - były prowincjonalne uzgadniano na nich stanowisko każdej prowincji na sejmie walnym, odbywały się pomiędzy sejmikiem przedsejmowym a obradami sejmu, przetrwały najdłużej sejmiki elekcyjne - wybierały kandydatów na urzędy

2)    SEJM SENAT:

-    powstał z dawnej Rady Królewskiej, obradom przewodniczył król. jeden z marszałków lub kanclerz

-    w jego skład wchodzili biskupi, wojewodowie, kasztelanowie, arcybiskupi i ministrowie bez hetmanów.

-    senatorowie pełnili funkcję dożywotnio i pochodzili z nominacji króla, było ich około 130-140

-    senat nie miał samodziebiych uprawnień, uczestniczył w dyskusji nad projektem ustaw, ale to Król miał ostatnie słowo

-    działał jako izba parlamentu i jako Rada Króla IZBA POSELSKA:

-    składała się tylko z posłów wybranych na sejmikach, posłowie mieli ograniczały mandat, postępowali zgodnie z instmkcją swoich wyborców i byli ich pełnomocnikami, liczba posłów od około 50 (początek) do paiad 200 (XVIII wiek)

-    poseł mógł modyfikować, przyjmować i odrzucać propozycje rządowe

-    Izbie Poselskiej przewodniczył marszałek wybierały spośród posłów KOMPETENCJE PARLAMENTU:

•    pełnia władzy ustawodawczej (z zastrzeżeniem niektórych jej dziedzin dla maiarchy); uchwały podatkowe

-    decyzje o polityce zagranicznej, poprawianie starego prawa, wydawanie nowych praw w formie konstytucji: czasowych, wieczystych, fundamentalnych i zwykłych

-    obciążenia finansowe dla wszystkich stanów, wypowiadanie wojny i zawieranie pokoju, kontrola władzy wykaiawczej

-    po śmierci Batorego mógł nadawać prawa szlacheckie obcokrajowcom i nieszlachcicom PROCES USTAWODAWCZY:

•    na początku sejmu wspólne posiedzenie 3 sejmujących, na którym przedstawiano projekty ustaw

-    prowadzało potem oddzielne dyskusje - sejm debatował nad ustawami, król*senataowie * sąd sejmowy

•    dyskusji przewodniczył marszałek - był ciągle czynny i nie miał zastępców, mógł też wprowadzać modyfikacje projektu

-    nie było quorum - o tym. czy jest wystarczająca liczba posłów decydował marszałek

•    marszałek musiał pozostawać w stałym kontakcie z królem, bo musiał uzyskać zgodę na unifikację

-    2 części dyskusji: 1 - marszałek przedstawiał projekt, a posłowie mówią czy się zgadzają na jego przyjęcie; 2 - w wypadku braku aprobaty argumentowano wszystkie „za” i „przeciw", marszałek decydował kiedy przerwać dyskusję, od Batorego wystarczył sprzeciw 1 posła, aby projekt odłożyć

•    marszałka wybierano w głosowaniu na początku sejmu, raz z Wielkopolski, raz z Małopolski zawsze musiał być bogatym ziemianinem

-    marszałek wydawał przyjęcia i reagował na paządek w izbie, insygniem władzy była drewniana laska marszałkowska

-    obrady izby poselskiej były jawne

-    potem marszałek przekazywał projekt do senatu i króla, król nadawał sankcję ustawie podpisując ją

-    ustawa wchodziła w życie w momencie publikacji ogłaszana była przez heroldów miejskich

3)    KRÓL

-    traci część swoich uprawnień - zmieniona zostaje zasada wybau króla, przywrócaie prawo oporu

władza ustawodawcza - uprawnienia w stanowieniu prawa dayczące miast królewskich, dóbr państwowych (własność króla), spraw wyznaniowych (wydawanie edyktów). systemu celnego

władza wykonawcza - był głową państwa, powoływał urzędników publicznych, nadawał godności, kaurołował administrację, kierował polityką zagraniczną dyspaiował majątkiem państwowym