pucz spowodował masowe ogłaszanie niepodległości przez byłe republiki związkowe: o Ukraina 24 VIII o Białoruś 25 VIII o Mołdawia 27 VIII o Uzbekistan i Kirgistan 31 VIII o Tadżykistan 9 IX o Armenia 23 IX o Azerbejdżan 28 IX o Turkmenistan 27 X
twór zwany ZSRR stał się pusty i bezsensowny - Gorbaczow reprezentował to nieistniejące już państwo na forum międzynarodowym, ale w kraju nie miał już żadnej władzy - po puczu Janajewa Jelcyn zdelegalizował KPZR, z której sam rok temu ostentacyjnie wystąpił jesienią 1991 Gorbaczow próbował jeszcze wynegocjować nową umowę związkową - udało mu się przekonać prezydenta Krawczuka o potrzebie współdziałania w luźnej federacji z Rosją
7-8 XII 1991 - z inicjatywy Krawczuka odbyło się w Białowieży spotkanie prezydentów Ukrainy (Krawczuk). Rosji (Jelcyn) i Białorusi (przewodniczący Rady Najwyższej BSRR. Stanisław Szuszkiewicz)
o uznali, że powołany do życia w 1922 roku ZSRR nie ma racji bytu o utworzyli Wspólnotę Niepodległych Państw
• do 1994 roku do WNP przyłączyły się Armenia, Azerbejdżan, Kazachstan, Kirgistan. Mołdawia. Tadżykistan. Turkmenistan, Uzbekistan, nie przystąpiły kraje nadbałtyckie i Gruzja
• najwyższymi organami WNP były:
• Rada Szefów Państw
• Rada Szefów Rządów
• Decyzje mogły być podejmowane tylko jednomyślnie, każda republika miała prawo weta
Gorbaczow utracił pełnione dotąd funkcje i przestał odgrywać poważniejszą rolę. a ZSRR formalnie przestał istnieć