105443

8 Materialna koncepcja państwa prawnego ( „rule of law")

Koncepcja anglosaska. 1885 r. praca Adama DiceyaWstęp do nauki prawa konstytucji"

Początki koncepcji od 1215r.- Magna Charta Libertatum Dwie zasady:

1.    supremacja parlamentu jako organu stanowiącego prawo powszednie, ogólne i abstrakcyjne (nadrzędność ustawy a nie konstytucji)

2.    supremacja zasady „rule of law" nad wszelkimi innymi zasadami ustroju i prawa

Założenia koncepcji rule of law :

1.    życiem społecznym powinny kierować ogólne i stabilne reguły, pozwalające obywatelom na planowanie własnych zachowali oraz na przewidywanie zachowań innych członków społeczności, a także podmiotów dysponujących kompetencjami władczymi. Warunek ten spełniają reguły prawne ( dzielą się one na reguły tekst ow^re i pozatekstowe-niepisane)

2.    zasada równości wobec prawa, głosząca, że każdy człowiek, niezależnie od pełnionych funkcji publicznych czy pozycji społecznej, podlega talom samym prawom zwyczajnym i jurysdykcji sądów zwyczajnych

3.    Konstytucja jest tworzona przez sędziów, a zatem istnieje oddohia budowa państwa prawnego

4.    reguły instytucjonalnej moralności; w^r kulturze anglosaskiej prawo, które obowiązuje i ma być stanowione jest prawem słusznym i sprawiedliwymi

5.    reguły naturalne- uprawnienia naturalne jednostki mają pierwszeństwo nad formalnymi

6.    każdy sędzia ma prawmy i moralny obowiązek odmowy zastosow'aiua ustawy jeśli pizepis jest niemoralny i niesprawiedliwy

7.    każda osoba, której praw czy interesów ma dotyczyć w ładcze działanie państwa, powinna mieć możliwość wypowiedzenia się w^r danej sprawie

Koncepcje „ nile of law” według R. Dworkina:

\.koncepcja normatywna- organy państwowe nie mogą naruszać sfery wolości jednostki, z wyjątkiem tych tylko przypadków, gdy są do tego upoważnione na podstawie podanych urzędowo do publicznej wiadomości i nie odwołanych norm prawnych. Prawodawca ma obowiązek tworzyć prawo „dobre", gdyż to praw'0 ma służyć ochronie wolności i praw jednostki przed działaniem innych (zwłaszcza organów). Konstytucja jest współtworzona przez sędziów. Wyroki wydawane przez sędziów są źródłem prawa, muszą być przez to dobre i sprawiedliwe. Istnieje także zasada adekwatności stosowania prawa w danym stanie faktycznym (liczy się cel przepisu a nie jego bezwzględne zastosowanie) uwzględniająca interes społeczny ( co odpowiada obowiązującej w systemie kontynentalnym regule.. In dubio pro libertate").

l.koncepcja usprawnieniowa rządów prawa - uznanie, iż jednostkom przysługują cluomone przez prawo pozytywie moralne prawa i obowiązki w stosunku do siebie oraz polityczne prawa przeciwko państwu. Prawm te na żądanie obyw ateli mogą być urzeczywistniane przez sądy albo inne instytucje o cliarakterze judykacyjnym. Pierwotność uprawnień moralnych w^r odniesieniu do norm prawnych, przesądza o włączeniu do ideału „nile of law" zagadnień związanych ze słusznością i sprawiedliwością prawa.