106367

Rys. 1. Źródła oraz wzajemne relacje pomiędzy tymi dwoma rodzajami pyłu.

W skład wartości mocy dawki promieniowania y w powietrzu wchodzi promieniowanie kosmiczne oraz promieniowanie pochodzące od radionuklidów zawartych w glebie. Promieniotwórczość sztuczna aerozoli w przyziemnej warstwie atmosfery jest określana na podstawie pomiarów wykonywanych w stacjach wczesnego wykrywania skażeń (ASS-500).

Zgodnie z art. 72 ustawy Prawo Atomowe Prezes PAA dokonuje systematycznej oceny sytuacji radiacyjnej kraju. Podstawą do takiej oceny są przede wszystkim wyniki pomiarów uzyskanych ze stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych oraz placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych w atmosferze, w glebie jak również artykułów spożywczych i produktów żywnościowych. Na podstawie danych ze stacji ASS 500 wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych prowadzących pomiary w trybie ciągłym - codziennie podawana jest na ogólnodostępnej stronie internetowej PAA mapa obrazująca dobowy rozkład mocy dawki promieniowania y na terenie całego kraju (2, 3].

Promieniowanie gamma powstające podczas przemian jądrowych charakteryzuje się widmem, w którym występują piki odpowiadające określonym wartościom energii. Badaniem widm izotopów gamma promieniotwórczych zajmuje się spektrometria promieniowania gamma, a przyrządy przeznaczone do otrzymywania widm energetycznych nazywają się spektrometrami. Tak więc pomiar wartości mocy dawki promieniowania gamma oraz zawartości radionuklidów w powietrzu umożliwia metoda spektrometru promieniowania gamma. Badanie tą metodą zapewnia bardzo dokładny ilościowy i jakościowy nadzór nad stanem promieniotwórczych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Pomiary przeprowadzane są najczęściej przy pomocy detektorów półprzewodnikowych wykonanych z kryształków Ge(Li) lub Ge o bardzo dużym stopniu czystości połączonych do wielokanałowych spektrometrów promieniowania gamma sprężonych z komputerem. Układy detektor germanowy ze spektrometrem wielokanałowym dają widma o największej rozdzielczości energetycznej.

2