27386 Strona005 (2)

Wom pomiędzy tymi dwoma rodzajami układów. Własności mas pirotechnicznych zależą między innymi od stopnia jednorodności.

Proces palenia mas pirotechnicznych odbywa się na skutek przenoszenia ciepła ze strefy reakcji do warstw dalszych. Również i zapalanie mas pirotechnicznych jest oparte na zasadzie przekazywania ciepła. W celu wzbudzenia reakcji palenia konieczny |i\sl miejscowy wzrost temperatury masy pirotechnicznej; osiąga '.lę to zwykle przez bezpośrednie działanie gorących gazów prochowych na masę lub przez stosowanie specjalnych mas podpałowych.

Gdy masę pirotechniczną pobudza się do działania za pomocą impulsu ogniowego i pali się ona na otwartej przestrzeni, to szybkość procesu jest niewielka. Prędkość spalania wynosi przeciętnie kilka milimetrów na sekundę.

.Jeśli natomiast palenie masy pirotechnicznej odbywa się w przestrzeni zamkniętej lub jeśli jako impuls początkowy stosu-)<< się uderzenie lub wybuch spłonki pobudzającej, to palenie mo-przejść w wybuch. W tym przypadku szybkości spalania mielmy się setkami, a w niektórych wypadkach tysiącami metrów na wluindę. Niekiedy obserwuje się również przyspieszenie procesu pulenia w otwartej przestrzeni. Ma to miejsce przy spalaniu większej ilości mas pirotechnicznych.

W celu przygotowania masy pirotechnicznej i wykonania elementu ogniowego lub środka pirotechnicznego należy przeprowadzić następujące podstawowe operacje:

I Przygotowanie składników (mielenie i suszenie).

Wyrób masy w postaci proszku (zmieszanie składników, kumulowanie i suszenie masy).

i Prasowanie masy (ubijanie, sznekowanie itp.).

Masa działa normalnie wówczas, gdy jej składniki są dokładnie •mielone i zmieszane. W dobrze wyiobionej masie (z wyjątkiem łH mitów) zwykle nie udaje się odróżnić poszczególnych składników gołym okiem.

| Przez sprasowanie masy osiąga się zwolnienie procesu palenia, M*ywkuje się zmniejszenie objętości zajmowanej przez element ‘•piłowy oraz udziela się masie odpowiedniej wytrzymałości me-Immlcznej. Większość pirotechnicznych elementów ogniowych IhiNijje się w postaci sprasowanej. Wyjątek stanowią masy foto-l iy kowe, znajdujące się w fotobombach w postaci proszków, oraz many dymów sygnalizacyjnych (w niektórych przypadkach).

Wwtępne przygotowanie składników mas nie jest operacją nie-ł“r|tleezną, gdyż zarówno substancje palne, jak i utleniacze

fik używane obecnie do wyrobu mas pirotechnicznych, oddzielnie wzięte, są w większości wypadków niewrażliwe^na impulsy mechaniczne (uderzenie, tarcie) i nie mają własności wybuchowych.* Jednak w niektórych wypadkach uderzenie lub tarcie może wywołać miejscowe ogrzanie składnika i doprowadzić do zapalenia (zaobserwowano na przykład zapałanie się fosforu czerwonego przy przecieraniu go przez siatki metalowe). Natomiast mieszaniny utleniaczy z substancjami palnymi są wrażliwe na bodźce mechaniczne i przy silnym uderzeniu lub tarciu mogą się zapalić. W pewnych przypadkach uderzenie lub tarcie może stać się dostatecznym impulsem pobudzającym masę pirotechniczną do wybuchu, dlatego też operacje wyrobu i prasowania mas pirotechnicznych są z reguły niebezpieczne.

S 3. WYMAGANIA STAWIANE MASOM I ŚRODKOM PIROTECHNICZNYM

Podstawowym wymaganiem stawianym masom pirotechnicznym jest otrzymanie podczas ich działania maksymalnego efektu specjalnego. Efekt specjalny rozmaitych postaci środków pirotechnicznych jest uwarunkowany rozmaitymi czynnikami. Kwestia ta jest szczegółowo omówiona w rozdziałach poświęconych opisom własności poszczególnych grup mas pirotechnicznych. Natomiast' tutaj przytacza się jedynie kilka przykładów dla ilustracji.

Efekt specjalny środków smugowych stanowi dobra widoczność toru pocisku. Efekt ten zależy od natężenia światła oraz od koloru płomienia.

Dobre działanie środków zapalających, zapewniające zapalenie odipowicdinich materiałów palnych, uwarunkowano jest (przy właściwej konstrukcji amunicji) wytworzeniem dużego płomienia, wysokiej temperatury i dostatecznie długim czasem palenia się masy, jak również ilością i własnościami otrzymanego żużla.

Efekt specjalny środków dających dymy zasłonowe zależy od wytworzenia w możliwie krótkim czasie możliwie wielkiej ilości dymu nieprzejrzystego i trwałego.

Wszystkie środki pirotechniczne powinny być bezpieczne w użyciu i przechowywaniu.

Rozważania te nie są słuszne w stosunku do pyłów wielu paliw, rozsianych w powietrzu (znane są wypadki silnych wybuchów pyłu węgla, aluminium i mąki). Wyjątek stanowią również utleniacze — chlorany, które nawet w czystej postaci, bez obecności palnych domieszek, mogą dac wybuch pod wpływem silnego impulsu początkowego.

13