S:|d asesorski, referendów v i sejmowy.
Sad asesorski /Asesoria/:
- przewodniczył kanclerz lub podkanclerzy a asesorami byli referendarze, regenci kancelarii, jeden z sekretarzy królewskich
- sprecyzowanie uprawnień nastąpiło po powołaniu Trybunału Koronnego
- rozsadza! w sprawach o dobra i dochody królewskie oraz w sprawach miast rządzących się prawem magdeburskim lub chełmińskim z władzami państwowrymi, szlachtą, instytucjami kościelnymi oraz mieszczan z miastem lub między sobą
- urzędniczy /fachowy/ char akter
- górował nad innymi sądami, kulturą prawnicza sędziów
- palestra jego wywodziła się w znacznej mierze z mieszczaństwa
- uchodził za jedyny w Polsce sąd niesprzedajny
Sad referendarski:
- sąd dominialny króla zajmujący się sprawrami wniesionymi przez clilopówr z królewszczyzn
- wyroki wykonywane przez wysyłanych w tym celu komisarzy
- sądem wyższym od niego była Asesoria
Sad sejmowy:
- fimkcjonowal tylko w czasie obrad sejmu
- sądził pod przewodnictwem króla za wyjątkiem spraw o obrazę majestatu
- asesorami byli wszyscy obecni senatorowie a od 1588 doszło 8 deputatów wybieranych przez izbę poselską
- kierownictwo nad obiadami sprawował marszałek wielki korormy, a gdy sejm odbywał się w Grodnie marszałek wielki litewski
- należały do niego w pierwszej i ostatniej instancji sprawy o:
• obrazę majestatu
• zdradę stanu
• nadużycia skarbowe wyższych urzędników
• gwałty na sejmach, rozbijanie sejmiku, trybunału
• zbrodnie popełnione przez szlachcica a zagrożone karą śmier ci, konfiskaty dóbr, banicji
• szczególnie ważne sprawy cywilne, wr których zainteresowany byl skarb państwa
• tylko on władny byl rozstrzygać przypadki nie przewidziane w prawie, formułując przepisy w formie prejudykatów'
• ingerencja sądu sejmowego w postępowanie innych sądów miała cliarakter zbliżony do prawa laski