80532

Sąd asesorski /Asesoria/:

-    przewodniczył kanclerz lub podkanclerzy a asesorami byli referendarze, regenci kancelarii, jeden z sekretarzy królewskich

-    sprecyzowanie uprawnień nastąpiło po powołaniu Trybunału Koronnego

-    rozsadzał w sprawach o dobra i dochody królewskie oraz w sprawacli miast rządzących się prawem magdeburskim lub chełmińskim z władzami państwowymi, szlachtą, instytucjami kościelnymi oraz mieszczan z miastem lub między sobą

-    urzędniczy /fachowy/ charakter

-    górował nad innymi sądami, kulturą prawnicza sędziów

-    palestra jego wywodziła się w znacznej mierze z mieszczaństwa

-    uchodził za jedyny w Polsce sąd niesprzedajny

Sąd referendarski:

-    sąd dominialny króla zajmujący się sprawami wniesionymi przez chłopów z królewszczyzn

-    wyroki wykonywane przez wysyłanych w tym celu komisarzy

-    sądem wyższym od niego była Asesoria

Sąd sejmowy:

-    funkcjonował tylko w czasie obrad sejmu

-    sądził pod przewodnictwem króla za wyjątkiem spraw o obrazę majestatu

-    asesorami byli wszyscy obecni senatorowie a od 1588 doszło 8 deputatów wybieranych przez izbę poselską

-    kierownictwo nad obradami sprawował marszałek wielki koronny, a gdy sejm odbywał się w Grodnie marszałek wielki litewski

-    należały do niego w pierwszej i ostatniej instancji sprawy o:

•    obrazę majestatu

•    zdradę stanu

•    nadużycia skarbowe wyższych urzędników

•    gwałty na sejmach, rozbijanie sejmiku, trybunału

•    zbrodnie popełnione przez szlachcica a zagrożone karą śmierci, konfiskaty dóbr, banicji

•    szczególnie ważne sprawy cywilne, w których zainteresowany był skarb państwa

•    tylko on władny był rozstrzygać przypadki nie przewidziane w prawie, formułując przepisy w formie prejudykatów

•    ingerencja sądu sejmowego w postępowanie innych sądów miała charakter zbliżony do prawa łaski

33