państwa / to, że ludzie przestrzegają prawa posiada także pewne uzasadnienie aksjologiczne-realizacja norm prawa pozwala na realizację ładu społecznego John Austin
> klasyczna koncepcja pozytywistyczna
> norma prawna: generalna i abstrakcyjna, ustanowiona przez suwerena (określonego personalnie, nie jako instytucja), ustanawiająca skierowane do adresatów nakazy i zakazy poparte użyciem sankcji,
> prawo to zbiór nonn ustanowionych przez człowieka - prawo pozytywne
> typowe czynności konwencjonalne = ludzie przyjęli pewne konwencje zawierania tych
czynności (umów)- tylko dzięki odpowiedniej formule tych czynności możemy uznać je za ważne, np. małżeństwo -
ksiądz uprawniony do udzielenia ślubu musi wypowiedzieć odpowiednie formułki i zwroty
> suweren - nie ma nawyku posłuchu wobec czyiclikolwiek nakazów, natomiast poddani mają nawyk posłuchu wobec suwerena ( ale nie będzie suwerenem np. tymczasowy okupant), suweren ma zdolność skutecznego rozkazywania, gdyż może ustanawiać normy i może wymuszać posłuch
> koncepcja ta odnosi się do prawa wewnętrznego, / prawo międzynarodowe jest „pozytywną moralnością" gdyż nie ma tam zwierzchnika /
H.L.A. Hart
> nawiązywał do Austin a
> zakwestionował:
a) tezę, że normy prawne wyrażają jedynie proste zakazy i nakazy
b) tezę, że prawo opiera się na nawyku posłuchu wobec personalnie ujętego suwerena
> centralna koncepcja: system prawa zbudowany jest z 2 typów reguł:
1) pierwotnych - wyznaczają adresatom powinność określonego zachowania
2) wtórnych - reguły, które prowadzą do konstruowania czynności konwencjonalnych
• reguły uznania - kryterium rozstrzygania czy jakaś reguła pierwotna jest, czy nie jest częścią danego systemu, reguła pozwalająca na stwierdzenie czy regułę ustanowił jakiś organ
• reguły zmiany - wskazują w jakim dybie można usunąć regułę pierwobrą i ustanowić nową
• reguły rozsądzania - określają jakie podmioty i w drodze jakiej procedury są kompetentne do autoratywnego stwierdzenia, że zostały naruszone reguły pierwotne; określają kompetencje sądów, przepisy dotyczące właściwości miejscowej i rzeczowej sądu
/ wszystkie typy reguł wtórnych odnoszą się do reguł pierwobiych (reguły
wtórne są metaregulami) /