107052

Aktywna polityka fiskalna polega na tym, że państwo ustala reguły polityki fikanej, łącznie z wartościami numerycznym (podatki itd.) i w miarę potrzeb zmienia te reguły i wartości numeryczne. Pozwala to szybko reagować na zmiany warunków działalności gospodarczej. W praktyce polityka ta ma istotą słabość (w niektórych krajach, np. w Polsce), tj. długi jest czas wprowadzania zmian. Niekiedy od uświadomienia sobie potrzeby zmiany do jej wprowadzenia mija kilka lat. W tak długim czasie sytuacja się zmienia i modyfikacje mogą bardziej zaszkodzić niż pomóc.

Pasywna polityka fiskalna polega na ustalaniu reguł i wartości numerycznych i nie zmienianiu ich przez długi czas. Stabilna polityka. Jej wadą jest brak możliwości reagowania na zmiany warunków gospodarowania.

Wjej ramach wydziela się automatyczne stabilizatory koniunktury. Zaliczamy do nich podatki (głównie progresywne), zasiłki dla bezrobotnych, ceny podstawowych produktów rolnych gwarantowane przez rząd.

Automatyczne stabilizatory w okresie recesji hamują spadek globalnego popytu, a w okresie ekspansji hamują jego wzrost. Zmniejszają wahania gospodarki, ale ich wpływ jest krótkookresowy i nie zapewniają one zrównoważonego wzrostu. Na skutek ich działania powstaje deficyt budżetowy w okresie recesji, bo wydatki budżetowe są duże, a dochody małe.

W okresie ożywienia gospodarczego gromadzą się nadwyżki budżetowe, bo dochody rosną, a wydatki są ograniczone. To skłania do prób zbilansowania budżetu w skali jednego cyklu koniunkturalnego (około czterech lat). W praktyce próby te kończą się klęską.

Deficyt budżetowy powstaje, gdy wydatki budżetu są większe niż dochody w danym roku, np. w Polsce w 2008 przew/iduje się wpływy wartości 282 miliardów złotych, a wydatki wartości 309 miliardów złotych (deficyt wyniesie 27 mld).

Z tego wynika, że deficyt budżetowy wyniesie niecałe 3% dochodu narodowego (PKB). Zależy to jednak od sposobu liczenia (w tym zbliżonym do UE deficyt szacuje się na ok. 40 mld zł). W UE bezpieczny deficyt to taki, który nie przekracza 3% PKB. W starej unii są kraje o większym deficycie (Niemcy i Francja). Największy deficyt groził Polsce w 2001 roku - około 100 mld zł.

Dług publiczny to całokształt zobowiązań państwa wiobec społeczeństwa, skumulowany przez wiele lat, liczony procentowo w stosunku do PKB. W Polsce wynosi on teraz 47% i zmniejsza się. W UE stanowi przeciętnie 70% PKB. Ponad 100% PKB mają np. Włochy, Grecja i Japonia (175% PKB).

Źródła finansowania wydatków rządowych (tych za dużych dla samego państwa):

-    pożyczki zaciągane od społeczeństwa (obligacje, bazy skarbowe)

-    rosnące podatki (VAT i akcyza)

-    sprzedaż części majątku państwa (najwięcej za Buzka, najmniej za Kaczyńskiego)

-    kredyty zagraniczne (u nas rzadkie)

-    emisja nowych pieniędzy (u nas niepraktykowane)