107151

ZASADA JURYSDYKCJI UNIWERSALNEJ

Zasada jurysdykcji uniwersalnej (represji wszechświatowej) zakłada, że sprawcy aktów uznanych za przestępne na gruncie prawa międzynarodowego mogą zostać osądzeni przez sądy każdego państwa na podstawie obowiązującej w nim ustawy karnej.

U źródeł tej zasady leży spostrzeżenie, że niektóre zbrodnie - zarówno ze względu na swą naturę, jak i ze względu na rozmiar szkód, które są zbrodni tych rezultatem - naruszają interes nie tylko tych państw, na terytorium których miały one miejsce, względnie tych, których obywatele byli ich sprawcami bądź ofiarami, ale naruszają interes całej społeczności międzynarodowej jako całości. Sprawcy tych zbrodni są uznawani za hostis humani generis - wrogów rodzaju ludzkiego.

Wśród czynów, do których odnosi się omawiana zasada, wymienia się:

•    ludobójstwo,

•    piractwo;

•    handel niewolnikami.

•    ciężkie zbrodnie wojenne,

•    poważne zbrodnie przeciwko ludzkości.

Podkreślić należy, że wiele państw (np. Stany Zjednoczone) oraz wielu komentatorów kwestionuje obowiązywanie zasady represji wszechświatowej. Przypadki jej zastosowania są bardzo rzadkie.

Wyrok sądu belgijskiego z dnia 8 czerwca 2001 roku w sprawie ludobójstwa w Rwandzie Przed sądem belgijskim stanęli czterej obywatele Rwandy: dwie siostry zakonne (siostra Gertruda i siostra Maria), profesor National University of Rwand Mncent Ntezimana, oraz przedsiębiorca Alphonse Higaniro. Oskarżeni zostali o współudział w rzezi członków plemienia Hutu. Siostrom stawiano następujące zarzuty: W czasie zamieszek grupa Tutsi schroniła się w zabudowaniach klasztornych w Sova Kiedy dookoła klasztoru zgromadził się tłum członków zbrojnej milicji Hutu, obie siostry (Hutu) miały skłonić uciekinierów do opuszczenia terenu klasztoru. Ci, którzy opuścili klasztor zostali zamordowani. Kilka dni później, siostra Gertruda (przełożona klasztoru) miała zawiadomić władze o obecności ostatnich 30 Tutsi na terenie klasztoru. Siostra Maria została oskarżona o dostarczenie benzyny milicji, która podpaliła budynek, w którym znajdowali się ci Tutsi, odmawiający opuszczenia klasztoru.

Obie siostry nie przyznawały się do stawianych im zarzutów. Jedna z nich określiła je jako „kłamliwe”. Siostra przełożona wyjaśniała, że przywódca zbrojnej milicji groził jej, że w razie odmowy wydania Tutsi - zniszczony zostanie cały klasztor. Lekarze psychiatrzy określili obie siostry jako osobowości, „kruche, wrażliwe” i „cierpiące na skutek doznanej traumy”. Siostra Maria została skazana na 12 lat pozbawienia wolności, siostra Gertruda na 15 lat pozbawienia wolności.

Podkreślić należy, że:

-    przestępstwo nie zostało popełnione na terytorium Belgii,

-ani sprawcy, ani ofiary nie miały belgijskiego obywatelstwa,

-    przestępstwa nie były tego rodzaju, by naruszały bezpośrednio interes państwa belgijskiego.