109208

3.    Ograniczenia swobody kształtowania treści czynności prawnej oraz skutki ich naruszenia:

Zakres dopuszczalności treści czynności prawnej ograniczony jest regularni typu ogólnego, które można usystematyzować według typologii opartej na ustawie (patrz też art. 56 KC):

a)    prawa przyrody (art. 387 § 1 KC) - umowa o świadczenie niemożliwe (tzw. pierwotna niemożliwość świadczenia) jest nieważna (np. zobowiązanie się do skoku na księżyc, czy też do tego aby jutro wzeszło słońce);

b)    ustawa (normy bezwzględnie wiążące oraz semiimperatywne) - sprzeczność z tego rodzaju normą prawną zawartą w ustawie powoduje nieważność czynności prawnej (art. 58 § 1 KC);

c)    obejście ustawy (in jraudem legis) - traktowane na równi z czynnościami sprzecznymi z ustawą są czynności wprawdzie bezpośrednio nie objęte zakazem prawnym, ale przedsięwzięte w celu osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo (ar t. 58 § 1 KC);

d)    zasady współżycia społecznego - powszechnie uznane w kulturze danego społeczeństwa wartości, będące dziedzictwem i składnikiem kultury europejskiej opartej na zasadach demokratycznego państwa prawnego oraz respektującej wolności człowieka; czynność prawna sprzeczna z powyższymi zasadami jest nieważna - art. 58 § 2 KC (np. zmowa licytantów w celu umożliwienia nabycia auta za cenę najniższą).

Naruszenie wspomnianych ograniczeń powoduje - w myśl zasad ogólnych z art 58 § 1 i 2 KC oraz 387 § 1 KC - bezwzględną nieważność czynności prawnej, poza dwoma wyjątkami przewidzianymi w ustawie, a mianowicie:

•    jeżeli właściwy przepis przewiduje inny - aniżeli nieważność - skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czyimości prawnych wchodzą odpowiednie pizepisy ustawy (art. 58 § 1 KC in fine)\ (np. ustalenie wysokości odsetek na poziome przekraczającym odsetki maksymalne - art. 359 § 2² KC; zob też art. 359 § 2^J KC);

•    jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, to pozostaje on w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, że bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (tzw. domniemanie utrzymania ważnej części czynności prawnej żart. 58 § 3 KC).

4.    Elementy czy nności prawnej:

a) Essentialia negotii (elementy przedmiotowo istotne) to ustawowo wyróżnione cechy, według których dokonuje się kwalifikacji konkretnej czyruiości prawnej do ustawowo wyróżnionych typów czyimości prawnej (np. mnowa sprzedaż)' z ait

prawnej poprze/, ograniczenie kompetencji podmiotu dokonującego jednostronnych czynności prawnych do ich ustawowych typów.