101846

a. ONZ

Art. 105 Karty Narodów Zjednoczonych

(1). Organizacji przysługiwać będą m terytorium każdego z jej członków takie przywileje i immunitety, jakie są konieczne do osiągnięcia jej celów. (2). Przedstawicielom członków Narodów Zjednoczonych i funkcjonariuszom Organizacji będą również przysługiwały takie przywileje i immunitety, jakie są konieczne do niezależnego wykonywania ich funkcyj związanych z Organizacją.

Tachiona v. United States of America (wyrok United States Court of Appeal for the Second Circuit z dnia 6 października 2004 roku)

Sądy danego państwa rozstrzygają niekiedy sprawy o charakterze cywilnym także wówczas, gdy jedynym łącznikiem między tym państwem a rozstrzyganą sprawą jest fakt obecności pozwanego na terytorium tego paristwa.

Istniejąca w prawie Stanów Zjednoczonych konstrukcja zawarta w Alien Tort Claim Act jest chyba najbardziej znanym przykładem takiej regulacji.

Jej istotą jest (w dużym uproszczeniu), że sądy amerykańskie mają kompetencję do rozpatrywania powództw cywilnoprawnych (np. odszkodowawczych) wnoszonych przez cudzoziemców a dotyczących czynów stanowiących naruszenie międzynarodowego prawa zwyczajowego, bądź umowy międzynarodowej, której stroną są Stany Zjednoczone.

Należy podkreślić, że na podstawie ATCA sądy Stanów Zjednoczonych mogą merytorycznie rozpatrzyć spór, który:

dotyczy zdarzenia, które miało miejsce poza terytorium USA,

ani powód, ani pozwany nie są obywatelami (osobami prawnymi) Stanów Zjednoczonych.

Wymagane jest jedynie, by pozwanemu doręczono pozew na terytorium Stanów Zjednoczonych.

We wrześniu 2000 roku Robert Mugabe - prezydent Zimbabwe i jednocześnie Pierwszy Sekretarz patlii ZANU-PF - przebywał w Nowym Jorku jako uczestnik jubileuszowego szczytu ONZ. Grupa osób, dążąc do wszczęcia przeciwko niemu postępowania odszkodowawczego przed sądami USA na podstawie ATCA, doręczyła mu pozew wówczas, gdy Mugabe brał udział w prywatnej uroczystości na nowojorskim Harlemie. Zarzucano mu m. in., że z jego inspiracji powodowie (bądź członkowie ich rodzin) byli w Zimbabwe torturowani.

Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 6 października 2004 roku stwierdził jednak, że nie może sprawy z opisanego wyżej powództwa rozstrzygnąć, jako że Robertowi Mugabe przysługuje immunitet jurysdykcyjny. Podstawę prawną tej konkluzji stanowił m. in. § 11 (g) konwencji z dnia 13 lutego 1946 roku dotyczącej przywilejów i immunitetów Narodów Zjednoczonych: „Przedstawiciele Członków w organach [...] Narodów Zjednoczonych oraz na konferencjach zwoływanych przez Narody Zjednoczone będą korzystali w trakcie wykonywania swych funkcyj i podczas podróży na miejsce zgromadzenia i z powrotem, z: [...] wszelkich innych