110067

Podstawowe wielkości fizyczne charakteryzujące środki smarowe

Lepkość jest wielkością występującą w równaniu Newtona łączącą naprężenia styczne w cieczy oraz gradient prędkości

du

Wielkość ą nazywana jest lepkością dynamiczną. Charakteryzuje ona opór płynięcia danej cieczy lub ciała plastycznego.

Istnieje także lepkość kinematyczna v wyrażona wzorem

n

P

v

Wraz ze wzrostem temperatuiy lepkość maleje, ponieważ zwiększają się odległości miedzy cząstkami i maleją siły miedzy nimi. Odwrotnie jest w przypadku cieśniema. wraz z jego wzrostem lepkość wzrasta. poniew^raż maleją odległości między cząstkami i wzrastają siły miedzy nimi.

Ściśliw ość jest definiowana w następujący sposób:

1 dp

c = ~

pdp

Dla wielu olejów zależność ściśliwości od ciśnienia jest fimkcją liniowa w szerokim zakresie, dopiero przy wysokich ciśnieniach następuje załamanie linii.

Rozszerzalność termiczna smaru jest funkcją lepkości. Smary o małej lepkości charakteryzują się duża rozszerzalnością tenniczną.

Zjawiska zachodzące w odkształcanym plastycznie materiale

Wyróżnia się dwa główne mechanizmy odkształcenia plastycznego: poślizg dyslokacyjny i bliżniakowanie. Duże odkształcenia plastyczne, jakie są konieczne do realizowania procesów obróbki plastycznej, uzyskuje się przede wszystkim przez poślizg, bliżniakowanie. bowiem pozwala otrzymać znacznie mniejsze odkształcerua.

a)    Poślizg jest to przemieszczenie się jednej części kryształu względem drugiej wzdłuż tzw^r. płaszczyzn poślizgu, bez zmiany budowy krystalicznej obu części kryształu. Poślizgi zachodzące wzdłuż pojedynczych płaszczyzn skupiają się obok siebie, tworząc pasma poślizgu, których grubość wynosi średnio około 100 parametrów' sieci. (Przemieszczenie występuje lokalnie, prostopadle do krawędzi dyslokacji, która przemieszcza się w płaszczyźnie poślizgu jak fala na morzu. Po przejściu dyslokacji materiał jest pizesunięty o jeden parametr sieci, dlatego nawet małe plastyczne odkształcenie wymaga przemieszczenia dużej liczby dyslokacji. Poślizg nie zachodzi jednocześnie we wszystkich możliwych płaszczyznach i Idenuikach poślizgu. Do procesu odkształcania włączają się kolejno te płaszczyzny i kierunki poślizgu, które są najbardziej uprzywilejow^ie względem kierunku działania sił zewnętrznych

b)    Bliżniakowanie - polega na jednakowym ściskaniu kolejnych warstw' kryształu o wektor bliźniakowania Skutkiem tego jest obrót kryształu w taki sposób, że pozostała jego część jest zwierciadlanymi odbiciem względem określonej płaszczyzny zwanej płaszczyzną bliźniakowania Podczas bliźniakowania pod działaniem naprężenia stycznego, następuje przesunięcie względem siebie kolejnych warstw atomowych wskutek mchu poślizgowego części dyslokacji. Zbliźniaczone części kryształu względem płaszczyzny bliźniakowania są identyczne.

Podczas odkształcania zwiększa się liczba aktywnych płaszczyzn poślizgu oraz swobodnych dyslokacji, które są generowane w trakcie odkształcenia. Dochodzi wówczas do krzyżowania się pasm poślizgu, co powoduje wzajemne blokowanie się dyslokacji. Dalsze odkształcanie plastyczne wymaga wówczas przyłożenia większego naprężenia, w celu uruchomienia nowych dyslokacji lub ich wyrwania z obszarów zablokowanych. Proces wzrostu naprężenia wraz z odkształceniem nazywa się umocnieniem odkształceniowym materiału.