110641

więc przy życiu do czasu ustalenia ich statusu przedwojenny bank centralny Bank Polski SA oraz Bank Handlowy w Warszawie SA i Bank Polska Kasa Opieki SA.

Reformę, czyli reorganizację bankowości i likwidację wielu instytucji w trybie przyspieszonym, realizowano od listopada 1948 roku.

Konieczne też było „okiełznanie i ograniczenie działalności wyzyskiwaczy i elementów spekulacyjnych", o czym jest mowa w preambule ustawy z 28 października 1950 roku o zmianie systemu pieniężnego. Od 30 października do 8 listopada przeprowadzono wymianę znaków pieniężnych. Dawne bilety wymieniono w relacji 100: 1, zaś ceny i płace przeliczono w relacji 100:3. W ten sposób - jak oceniano - “elementy spekulacyjne i kapitalistyczne na wsi i w mieście zostały pozbawione 2/3 posiadanych środków pieniężnych". Złoty nie mógł cieszyć się zaufaniem ad tego czasu przez wiele następnych lat. Stał się walutę wewnętrzną. Jego związek ze światem walut uznano za zbędny po wycofaniu się Polski z Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego w dniu 14 marca 1950 roku.

Reformę pieniężną uzupełniono drakońskimi unormowaniami dewizowymi. Ustawą z 28 marca 1952 roku wprowadzono zakaz posiadania w kraju zagranicznych środków płatniczych oraz złota i platyny w postaci innej niż wyroby użytkowe. Zakaz nie zlikwidował czarnego rynku, na którym przez długie lata królował dolar, wart najczęściej pięciokrotnie więcej niż wynikało to z oficjalnie ogłaszanych kursów złotego.

Natomiast reforma bankowa podlegała korektom w dalszej realizacji w latach 1950-1951, gdy Ministerstwo Skarbu zostało zastąpione przez Ministerstwo Finansów. Zatem na początku 1952 roku, po burzliwej reformie, sektor bankowy tworzyło już niewiele banków. Były to mianowicie cztery banki państwowe (Narodowy Bank Polski, Bank Inwestycyjny, Powszechna Kasa Oszczędności oraz Bank Rolny z podporządkowanymi gminnymi kasami spółdzielczymi), a ponadto dwa ocalałe banki w formie spółek akcyjnych (Bank Handlowy w Warszawie SA i Bank Polska Kasa Opieki SA) Taka struktura bankowości bez większych zmian przetrwała do końca 1969 roku, a więc aż przez osiemnaście lat.

Niezadowalające rezultaty gospodarki wywołały próby dalszych zmian w końcu lat sześćdziesiątych. Nie ominęły one także bankowości.

Uznano, że potrzeby gospodarki narodowej wymagają kolejnego dostosowania struktury aparatu bankowego. Przyjęto, że w jednej instytucji kredytowej należy skoncentrować finansowanie działalności bieżącej i inwestycyjnej jednostek gospodarczych. Uznano też za konieczne zapewnienie przez jeden bank obsługi ludności, obejmującej gromadzenie oszczędności i udzielanie pożyczek. Reformę idącą w tych kierunkach przeprowadzono z dniem 1 stycznia 1970 roku. Nastąpiła likwidacja Banku Inwestycyjnego. Jego agendy przejął Narodowy Bank Polski z wyjątkiem kredytowania budownictwa indywidualnego, włączonego do Powszechnej Kasy Oszczędności oraz finansowania inwestycji przedsiębiorstw handlu zagranicznego, włączonego do Banku Handlowego w Warszawie SA.