110747

Teoria ryzyka

Prof. Teresa Kamińska

Jeśli niemożliwe jest określenie prawdopodobieństwa jakiegoś zdarzenia, to działalność odbywa się w warunkach niepewności. Niejednokrotnie w procesie podejmowama decyzji można oszacować wielkości zdarzeń (stopa zwrotu z inwestycji w różnych wariantach projektu), ale niemożliwe jest pizypisanie im prawdopodobieństwa. Ryzyko można określić jako mierzalną niepewność. W literaturze spotyka się zamieime stosowanie obu pojęć.

Zachowania w przypadku ryzyka i niepewności

Grami nazywa się sytuacje, kiedy■ wyniki o pewnej wartości pieniężnej pojawiają się z rolnym prawdopodobieństwem.

Zachowanie konsumenta w przypadku ryzyka, któiy chce wydać dodatkową jednostkę pieniądza na jedno z dwóch dóbr: apaszkę lub buty. Kupując może, w każdym przypadku, trafić na dobro bez wad albo na dobro z wadami ukrytymi Jeśli umie wycenić korzyści w pieniądzu, to można określić korzyści, jakie czerpie z zakupu towaru bez wad oraz z zakupu bubla.

Dobro	Bez wad	Bubel
apaszki	6	-3
buty	2	-1

Który zakup jest korzystniejszy? Dla konsumenta, dokonującego wielokrotnie tego typu zakupów' w przeszłości oznacza to udział w gize, w^f której nagrodami i karami są wypłaty związane z nabywanym dobrem występujące z określonym prawdopodobieństwem.

Dobro	Pi (bez wad)	p2 (bubel)
apaszki	0,6	0,4
buty	0,5	0,5

Po wyeliminowaniu dodatkowego zdarzenia mogącego zakłócić podjęcie decyzji (np. kradzież pieniędzy), za optymalny należy uznać wybór maksymalizujący korzyści z zakupu. Ponieważ iue zna z góiy wartości wypłaty musi poznać średnią korzyść z zakupu obu dóbr. Stąd pojawia się wartość oczekiwana z giy, czyli średnia wyplata uzyskiwana przy wielokrotnym powtarzaniu giy:

EV (wj, W2.p1.p2) ⁼Pr'Vi + P2 W2,

gdzie: Wj i w₂ - wypłaty; pi, p: - prawdopodobieństwo, z którym wystąpi wyplata.

W powyższym pizykladzie: EVjp„_/x*; = 0,6-6 + 0,4-(-3) = 2,4 EV_b,_<(W = 0,5-2 + 0,5-(-l) = 0,5.

Jeśli konsument chciałby maksymalizować wartość oczekiwaną, to powinien kupić apaszki.

Zachowanie konsumenta w przypadku mepewności oznacza dłuższą drogę do określenia racjonalnego zachowania, ponieważ nie zna prawdopodobieństw wystąpienia zdarzeń. Kryteria, według których może dokonywać wyboru są różne.

2