111131

Ekstradycja obywateli i innych osób z perspektywy prawa międzynarodowego

Ekstradycja - wydanie przez państwo władzom innego państwa osoby przebywającej na terytorium państwa wydającego, dokonywane w sytuacji, gdy osoba ta podejrzana jest o popełnienie na terytorium państwa zwracającego się z wnioskiem o ekstradycję czynu przestępczego lub w celu odbycia kary. Ekstradycja dokonywana jest na podstawie umowy międzynarodowej, o ile państwo zwracające się z wnioskiem o ekstradycję zapewnia wzajemność. Większość krajów nie dopuszcza ekstradycji własnych obywateli bądź osób, które uzyskały na ich terytorium prawo azylu.

Z wnioskiem o ekstradycję może wystąpić państwo, jeżeli przestępstwo zostało dokonane na jego terytorium, lub jeżeli popełnione przestępstwo rozciąga swoje skutki na jego terytorium.

Z analizy umów międzynarodowych i ustawodawstwa wewnętrznego państw, odczytać można trzy najważniejsze zasady ekstradycyjne, przyjęte niemal powszechnie. Brzmią one następująco:

1.    podstawę ekstradycji stanowić może tylko czyn zagrożony karą w obu państwach (tzw. zasada podwójnej karalności),

2.    osobę wydaną można ścigać wyłącznie za przestępstwa, które były podstawą wydania, jak również wykonywać wobec niej tylko taką karę, do wykonania której została wydana (tzw. zasada specjalności),

3.    nie podlegają wydaniu osoby które w państwie pobytu korzystają z prawa azylu. Procedura ekstradycyjna regulowana jest w drodze umownej. Najczęściej wniosek ekstradycyjny przesyłany jest w drodze dyplomatycznej, choć coraz częściej spotykane jest przesyłanie wniosku bezpośrednio pomiędzy ministerstwami sprawiedliwości lub prokuraturami generalnymi. Do wniosku powinna zostać dołączona dokumentacja wraz z uzasadnieniem, zaś samo przestępstwo na podstawie którego ekstradycja ma zostać dokonana, powinno mieścić się w ramach klauzuli ogólnej bądź szczegółowego wyliczenia zawartego w umowie. Ostatnią czynnością ekstradycyjną jest przekazanie podejrzanego przez władze policyjne.

Polega na wydaniu podejizanego lub przestępcy państwu, któremu pizysługuje w stosunku do niego jurysdykcja kama, w celu osądzenia lub wykonania orzeczonej już kary.

Zasady ekstradycji. Analiza umów międzynarodowych i ustawodawstw wewnętrznych pozwala ustalić w pizedmiocie ekstradycji kilka zasad, które przyjęły się niemal powszeclmie: 1) podstawę ekstradycji stanowić może tylko czyn. który zagrożony jest karą w obu państwach 2) osobę wydaną można ścigać wyłącznie za przestępstwa, które były podstawą wydania, jak również wykonać wobec niego taką karę, do wykonania której została wydana; 3) nie podlegają wydaniu osoby, które w państwie pobytu korzystają z prawa azylu. Praktyka międzynarodowa nie udziela jednolitej odpowiedzi na 3 podstawowa pytania: kto podlega ekstradycji, za jakie przestępstwa oraz w jaki sposób i przez kogo powinien być przedstawiony wniosek o ekstradycję.

Przestępstwa ekstradycyjne. Stanowią one podstawo wydania i wymieniane są w umowach międzynarodowych bądź w drodze szczegółowego wyliczenia, bądź przez podanie klauzuli ogólnej z ewentualnymi wyjątkami. Z reguły obejmują najpoważniejsze pizestępstwa pizeciwko mieniu, życiu i zdrowiu. Wśród przestępstw, które nie uzasadniają ekstradycji, zazwyczaj wskazuje się przestępstwa polityczne, rzadziej także przestępstwa wojskowe.

Procedura ekstradycyjna. Regulowana jest w drodze umownej Najczęściej wniosek ekstradycyjny wiąz z uzasadnieniem i dokumentacja przekazywany jest w^r drodze dyplomatycznej, choć coraz częściej komunikują się ze sobą ministerstw a sprawiedliwości i prokuratury generalne. Ostatnia czynnością ekstradycyjną jest przekazanie przestępcy przez władze policyjne.