111307

•> Piśmiennictwo

a)    Dzieła starożytne (dzieła historyków, jak: Herodot, Liwiusz, Tucydydes, Polibiusz, Liwiusz, Tacyt i Plutarch □ obraz poglądów na stosunki między państwami czy szczepami, na wzajemne obowiązki; literatura piękna: Iliada, Odysseia, dzieła Ajschylosa, Sofoklesa czy Arystofanesa Q wnioski co do zwyczajów czy poglądów w zakresie stosunków międzynarodowych

b)    Pisma filozoficzne

•    Cyceron

•    Brak w starożytności naukowego dzieła o prawie międzynarodowym oraz naukowego opracowania prawa ustrojowego

•    Korona starożytnej myśli prawniczej - system prawa prywatnego

•    Zapanowanie chrześcijaństwa w cesarstwie rzymskim □ pytanie postawione przed Kościołem: czy walka zbrojna/wojna jest dopuszczalna (Tertulian - zaprzeczył, potwierdził św. Augustyn

•    Cyceron

•    106-143 przed Chr.

•    Dzieło poświęcone etyce : „De officlis" („O obowiązkach") oraz dzieło poświęcone rzeczypospolitej ( ,,De republlca") Q szereg zasad (przejęte i powtarzane przez: św.Augustyna, Pawła Włodkowica, Przyłusklego, Ayalę, Gentillsa i Grosjusza)

•    „de officiis" - opiera się na myślach stoików greckich

•    Korzystał z tradycji prawnictwa rzymskiego

•    W „De officiis" 0 stwierdza współistnienie społeczności: ogólnoludzkiej, państwowej i gminnej ; Istnieje prawo narodów (normy znajdujące się we wszystkich systemach prawnych)

•    W „De republica" □ stwierdza za stoikami, że istnieje prawo wieczyste i powszechne

•    Podkreśla konieczność dochowania wiary, choćby przyrzeczenie dano wskutek szczególnych okoliczności; należy dochować tego, co naprawdę przyrzeczono, a nie zasłaniać się wyrażeniami

•    Krzywdę wyrządzić można siłą, tj.sposobem Iwa, albo oszustwem, tj.sposobem lisa

•    2 sposoby załatwiania różnic, jeden właściwy zwierzętom (siłą), drugi właściwy ludziom (w drodze rozprawy pokojowej - per disceptatlonem); do pierwszego sposobu można się uciekać, jeżeli nie można użyć drugiego

•    Należy zawsze starać się o pokój i to wolny od zasadzek; wojna jest sprawiedliwa tylko wtedy, gdy podjęto ją ze słusznego powodu tj. bądź dla odparcia napadu, bądź dla ukarania za krzywdę, czyli aby móc bez krzywdy żyć w pokoju

•    Prawa wojny 0 musi się ich przestrzegać; w stosunku do sprawiedliwego i prawowitego nieprzyjaciela należy przestrzegać prawa, w szczególności prawa facjalnego

•    O ile wojny nie rozpoczął nieprzyjaciel, rozpocząć ją wolno zawsze tylko albo po wypowiedzeniu, albo po zapowiedzeniu (nowoczesne ultimatum)

•    Wiary należy nieprzyjacielowi dochowywać, i to w sposób wierny, a nie formalistyczny („podwaliną sprawiedliwości Jest dotrzymywanie wiary, tj. dochowywanie I prawdziwość oświadczeń i umów")

•    Do burzenie lub łupienia miast nieprzyjacielskich przystępować należy w sposób rozważny i bez okrucieństwa; wrogów pokonanych, którzy nie byli okrutni, należy oszczędzać

•    Istnieje miara w zemście i karaniu

Sw.Augustyn z Hlppony