102034

HIOMARKI UY SKA/.F.Ń - Kioindykatory a biomarkery

Bioindy kac ja- metoda, za pomocą której, dzięki stosowanym żywym organizmom, na różnych poziomach ich organizacji, określa się kierunek i stopień nasilenia zmian w środowisku ich życia.

Glony:

•    Nadmierny r-ój sinic i zielenic (zwłaszcza nitkowatych) wskazuje na eutrofizację wód

•    Obecność okrzemek kolonijnych wskazuje brak lub niegroźne zanieczyszczenie wody

•    Eugleniny wskazują strefy większego i średniego zanieczyszczenia wody

•    Krasnorosty- wskazują wody czyste

Grzyby- wodne i lądowe wykorzystuje się do oceny akumulacji metali ciężkich.

Porosły (epifityczne)- do oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza SO2.

Mchy- do oceny akumulacji metali ciężkich (śl Cd, Cu, Ni, Pb, Zn, Co, Cr) wodne wskazują wody czyste.

Reakcja jest różna:

•    Grzyby i mchy są odporne na działanie zanieczyszczeń- nie umierają.

•    Porosty zamierają pod wpływem określonego stężenia SO2 w powietrzu (najbardziej wrażliwe są porosty krzaczkowate).

Biomarkery- mierzalne zmiany w kom org i zachodzących w nich procesach biochemicznych wywołane przez wchłonięty ksenobiotyk.

Biomarkery są swoistymi znacznikami i dowodami na wchłonięcie toksyny do org.

Na podstawie analizy obecnych w org biomarkerów można uzyskać info:

•    Czy org był narażony na działanie czynnika szkodliwego (biomarkery ekspozycji)

•    Czy narażenie na ksenobiotyk spowodowało skutki zdrowotne (biomarkery efektu)

•    Czy dana osoba jest wrażliwa na działanie konkretnego ksenobiotyku (biomarkery wrażliwości).

Subs wybrana jako biomarker narażenia na dany ksenobiotyk powinna być łatwa do wyizolowania z materiału biologicznego i w analizie, oraz wykazywać ilościową korelację z wielkością wchłoniętej dawki ksenobiotyku.

Biomarkery ekspozycji na dany ksenobiotyk:

Ekspozycja na:

•    Benzen przejawia się obecnością kwasu mukonowego lub katecholu we krwi lub moczu

•    Wielocykliczne węglowodory aromatyczne przejwia się obecnością 1 -hydroksy-benzopirenu w moczu

•    Cynk- protoporfiryna cynkowa w moczu. Protoporfiryna jest prekursorem hemu, który zawiera żelaza

•    Kwas metylohipurowy- ksylen

•    Metale ciężkie- obecność we włosach

•    Nikiel- związki niklu w moczu