a. jednostki budżetowe
b. gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych
c. zakłady budżetowe
2. Przedsiębiorstwo własne gminy (przedsiębiorstwo komunalne)
3. Formy zarządu prywatno-prawnego
a. spółki prawa handlowego gminy (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne)
b. spółki prawa handlowego o kapitale mieszanym
c. powiernictwo działalności podmiotom prywatnym w formie dzierżawy albo koncesji
Efekt ostateczny nowelizacji ustawy o gospodarce komunalnej
• przymuszenie gmin do rezygnacji z formy przedsiębiorstwa państwowego użyteczności publicznej (forma dominująca)
• pozostawienie wąskiego wyboru między zakładem budżetowym a spółką gminy lub też prywatyzacją mienia przedsiębiorstw komunalnych
• polski system form organizacyjno-prawnych jest ubogi, mało zróżnicowany i nieelastyczny
• doprowadził do wyboru formy, w której przekształcenie było najłatwiejsze, a jednocześnie umożliwiało zachowanie pełnej kontroli nad przekształcaną jednostką, tj. zakładu budżetowego
• przekształcenia w pozostałych kierunkach zakończyły się na etapie komercjalizacji, czyli przekształceniu w jednoosobowe spółki gminy
• niewiele gmin zdecydowało się na system koncesyjny lub prywatyzację zarządzania z zachowaniem majątku komunalnego we władaniu gminy
Stan: 1100 ZB, 1600 Sp. z o.o., 165 SA (tendencje spadkowe)
Ostateczny skutek rozwiązań prawnych
• prowadzą one do nadmiernego zakresu zakładu budżetowego w gospodarce komunalnej, ponieważ gminy w wielu przypadkach nie mogły się zdecydować na formę spółki gminy, także ze względów politycznych, wynikających ze składów partyjnych rad gmin
• upór i niechęć kolejnych rządów do formy przedsiębiorstwa komunalnego doprowadziła niestety do odwrotnych skutków niż oczekiwano
Jednostka budżetowa
• wyodrębniona organizacyjnie jednostka sektora finansów publicznych, która pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadza na rachunek dochodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego
• nie ma osobowości prawnej
• podstawą gospodarki finansowej jest plan dochodów i wydatków Zakład budżetowy
• wyodrębniona organizacyjnie jednostka sektora finansów publicznych, prowadząca działalność gospodarczą na zasadzie odpłatności i pokrywająca koszty tej działalności z własnych przychodów
• mimo wyraźnej odrębności finansowej, zakład budżetowy jest silnie powiązany z budżetem JST, ponieważ osiągane z działalności nadwyżki przychodów nad kosztami
2