111769

Mimo względnej stabilności w strukturze towarowej handlu zagranicznego w tym okresie, możemy zauważyć już pewne zmiany. Chodzi tu o niewielki wzrost znaczenia w imporcie towarów pochodzących z gałęzi uznawanych za nowoczesne, tzn. Przemysłu elektromaszynowego i chemicznego. Jednak tendencja ta jest jeszcze stosunkowo mało widoczna.

W eksporcie widać to wyraźniej. Maleje wyraźnie udział przemysłu elektromaszynowego. Zauważalny natomiast jest wzrost znaczenia przemysłu spożywczego i drzewno-papierniczego. Tendencja ta jest jeszcze stosunkowo niewyraźna, ale warto ją wskazać, gdyż w latach dziewięćdziesiątych to zjawisko ulegnie nasileniu. Jest to ze wszech miar niekorzystne. Prowadzi do pogłębienia specjalizacji naszego kraju w produkcji dóbr nowoczesnych, co w długim okresie hamuje rozwój gospodarczy kraju.

Porównuje struktury towarowej ze strukturą geograficzną handlu zagranicznego daje nam pełniejszy obraz tego okresu. Analizując polski eksport do krajów socjalistycznych w tym okresie zauważymy, że specjalizujemy się w wywozie do tych krajów dóbr działów nowoczesnych. 58,3% w roku 1988 eksportu do tych krajów to wyroby przemysłu elektromaszynowego. Działy zacofane stanowiły tutaj niewielką część wywozu. Takie zjawisko jest całkowicie zrozumiałe. Zauważmy, że Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej była ugrupowaniem, które skupiało kraje o różnym poziomie rozwoju. Od stosunkowo wysoko rozwiniętych -NRD, Czechosłowacji, po bardzo słabe pod względem gospodarczym - Wietnam, Kubę. Polska była jednym z lepiej rozwiniętych krajów o gospodarce centralnie administrowanej. Potencjał jej pozwalał na produkcję względnie nowoczesną. W imporcie z tej grupy krajów dominowały paliwa i energia oraz wyroby przemysłu elektromaszynowego - 40,7% w roku 1988¹. To też wydaje się całkowicie zrozumiałe, gdyż Polska jest krajem mało zasobnym w takie surowce paliwowe jak ropa naftowa i gaz ziemny, natomiast import wyrobów przemysłu maszynowego uzupełnia produkcję krajową.

W handlu z krajami kapitalistycznymi bardzo mocno rosło znaczenie przemysłu elektromaszynowego w imporcie - z 18,2% udziału w 1981 roku do 26,6% w 1988 roku. Natomiast znaczenie w eksporcie tego przemysłu wyraźnie spadło z 32,1% w 1981r. do 12,2% w 1988r^a.Zjawisku temu towarzyszył wzrost udziału przemysłów zacofanych, np. mineralnego, jego znaczenie w wywozie do tych krajów w badanym okresie wzrosło dziesięciokrotnie. Świadczy to o powiększaniu luki technologicznej między Polską a krajami wysokorozwiniętymi. Prowadzi to w prostej linii do „umocnienia" pozycji Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej na pozycji eksporterów wyrobów sektorów nienowoczesnych i przestarzałych.

¹    Rocznik Statystyczny 1989, GUS, Warszawa 1989, s. 367.

²    Rocznik Statystyczny 1989, op. cit., s. 367-369.