114215

Narząd krytyczny i stężenie krytyczne

narząd krytyczny - Narząd, który jako pierwszy osiąga stężenie krytyczne substancji toksycznej, np. metalu, w określonych warunkach narażenia danej populacji. W narządzie tym najwcześniej występują efekty działania toksycznego. Narząd (układ, tkanka), w którym substancja toksyczna ulega kumulacji w najwyższym stopniu, nie musi być narządem krytycznym. Wrażliwość narządów może wykazywać różnice osobnicze. Narząd krytyczny zależy od rodzaju ekspozycji (ostra, przewlekła) drogi wchłaniania i gatunku.

stężenie krytyczne - Średnie stężenie substancji toksycznej w narządzie lub tkance w czasie, gdy w najbardziej wrażliwych komórkach występują odwracalne lub nieodwracalne, niepożądane lub szkodliwe zmiany; może być niższe lub wyższe niż w poszczególnych komórkach, gdyż komórki,które jako pierwsze osiągają stężenie kiytyczne nie muszą być dominującymi komórkami narządu. Można oczekiwać także różnic stężeń krytycznych w odniesieniu do jednostek, jak i populacji.

dawka Ilość substancji chemicznej podana, pobrana lub wchłonięta do organizmu określoną drogą,warunkującą brak lub wystąpienie określonych efektów biologicznych, wyrażonych odsetkiem organizmów narażonych na tę dawkę; zwykle jest podawana w jednostkach wagowych na masę lub powierzchnię ciała, niekiedy dodatkowo na dobę.

Zależność dawka - odpowiedź, w toksykologii

1.    odpowiedź zależy od dawki

2.    substancja powoduje zawsze ten sam skutek zdrowotny

3.    choroba jest ograniczona tylko do osób narażonych

4.    istnieje związek czasowy pomiędzy narażeniem a skutkiem

5.    objawy można wytłumaczyć na podstawie aktualnej wiedzy o mechanizmie patopzjol ogicznym

monitoring biologiczny-systematyczny pomiar stężeń substancji toksycznych lub ich metabolitów w tkankach, wydzielinach lub wydalinach, oddzielnie lub łącznie, mający na celu ocenę wielkości narażenia oraz ryzyka dla zdrowia, przy przyjęciu za podstawę ocenę odpowiednich danych, jak: dawka skuteczna biologicznie.

monitoring środowiskowy - pomiar stężeń czynników szkodliwych w środowisku, mający na celu ocenę wielkości narażenia oraz ryzyka wystąpienia skutków zdrowotnych, przy przyjęciu za podstawę odpowiednich danych interpretacyjnych (norm środowiskowych).