114416

W osobowości chwiejnej emocjonalnie wyodrębnia się dwa typy zaburzeń osobowości, których cechą wspólną są zachowania impulsywne i brak samokontroli emoji: typ impulsywny oraz typ pograniczny (burderline ).

Typ impulsywny osobowości dłutem! emocjonalni? przejawia się• niestabilnością emocjonalną, głownie w formie niestałości i nie dającej się przewidzieć zmienności nastroju: nadmienią drażliwością: skłonnością do wybuchów złości, gniewu, nienawiści, agresji (słownej albo fizycznej), a niekiedy rozpaczy lub uwielbienia: zachowaniami gwałtownymi lub zagrażającymi otoczeniu przy jednoczesnym braku przewidywania ich konsekwencją tendencją do podtrzymywania zachowań impulsywnych, gdy są krytykowane lub kończą się niepowodzeniem.

Należy podkreślić, że wymienione cechy mogą też być często składnikami zespołu organicznego, a mało nasilone-mieścić się w granicach normy.

Ten typ zaburzeń osobowości obejmuje również takie rozpoznania, jak osobowość eksplozywna i agresywna.

Tvp pograniczny osobowości chwieinei emocjonalnie, bardziej rozpowszechniony pod nazwą, osobowość i pogranicznej" (borderline personalisty), cechuje się: niezdolnością do kontrolowania zachowań emocjonalnych: skłonnością do działań gwałtownych, prowadzących zwykle do konfliktów z otoczeniem, niezrównoważeniem emocjonalnym: wchodzeniem w intensywne, ale nietrwałe związki z innymi ludźmi impulsywnymi zachowaniami autodestrukcyjnymi: powtarzającymi się samouszkodzeniami lub groxbami samobójczymi stałym uczuciem pustki wewnętrznej: zaburzeniem obrazu własnego, ja", zwłaszcza poczucia tożsamości pozornie dobrym przystosowaniem społecznym.

W diagnozie różnicowej musi się przede wszystkim wykluczyć nietypowy lub subklniczny przebieg psychozy, szczególnie schizofrenii lub zaburzeń afektywnych oraz osobowość dyssocjalną.

Do podstawowych kryteriów diagnostycznych osobowości histrionicznej należą: płytkość, chwiej ność i nieautentyczność demonstrowanych uczuć: egocentryzm, nieuwzględnianie potrzeb innych osób (także najbliższych) zmienna, żywa i przesadna emocjonalność, np.częste, nagłe i nieoczekiwane zmiany nastroju, nadmienia ekspresja emocjonalna, uleganie doraźnym emocjom w postępowaniu, nieadekwatne i niewspółmierne do sytuacji reakcje emocjonalne, myślenie życzeniowe: teatralność zachowań i skłonność do dramatyzowania: sugestywność, łatwość ulegania wpływowi innych osób lub okoliczności: zależność od otoczenia: rozległy świat marzeń i fantazji: dążenie do skupiania uwagi na sobie, zyskiwania uznania, podziwu i aprobaty, brak tolerancji na frustrację i krytykę: postawa żądań, wymagań i pretensji wobec ludzi tendencja do manipulowania otoczeniem dla osiągnięcia własnych celów: nieprawidłowości sfery seksualnej (np.zachowania uwodzicielskie, potrzeba silnych podniet, nadpobudliwość lub oziębłość i niedojrzałość seksualna).

Osobowość lękowa (zwana też osobowością lękliwą lub unikającą) charakteryzuje się: uporczywym i wszechogarniającym uczuciem napięcia, niepokoju i lęku: poczuciem niepewności, nieśmiałości, nieprzystosowania, nieatrakcyjności i małej wartości: silnym pragnieniem akceptacji i uznania, a w związku z tym nadmienią wrażliwością na krytykę i odrzucenie, co powoduje zawężenie osobistych więzi społecznych oraz niechęć do wchodzenia w bliższe relacje z ludźmi z obawy przed dezaprobatą: ograniczonym stylem życia uwarunkowanym dominującą potrzebą zapewnienia sobie poczucia bezpieczeństwa: ciągłą samokontrolą i przesadnym analizowaniem własnego zachowania się.