115544

zbrojną w Czechosłowacji 1968 i Afganistanie 1979; w polityce wewn. (określonej później jako Dokres zastoju]) częściowa rehabilitacja polit. Stalina, wzmożone represje wobec dysydentów, nasilenie korupcji.

CHRUSZCZÓW NIKITA S. (189401971), działacz komunist. i państw. ZSRR; od 1918 w partii bolszewickiej, uczestnik wojny domowej; 1934064 czł. KC, a 1939064 Biura Polit. partii komunist.; 1935038 I sekr. Kom. Moskiewskiego WKP(b); 1938049 I sekr. KC KP(b) Ukrainy (współodpowiedzialny za represje 1939041 wobec ludności poi. zamieszkałej na wsch. terenach II RP), 1944047 premier Ukr.SRR; w okresie II wojny świat, generał, czł. rad wojennych różnych frontów (współodpowiedzialny za klęskę pod Charkowem 1942, odegrał istotną rolę w zwycięstwie pod Stalingradem); 1949053 ponownie I sekr. Kom. Moskiewskiego partii 0 jeden z najbliższych współpracowników Stalina; po jego śmierci czł. kierownictwa KPZR; w sposób decydujący przyczynił się do aresztowania i stracenia L.P. Berii; IX 195301964 I sekr. KC KPZR, jednocześnie 1958064 premier ZSRR; 1956 zapoczątkował na XX Zjeździe KPZR (tajny referat O kulcie jednostki i jego następstwach), a po 1961 umocnił proces destalinizacji; usiłował wprowadzić w ZSRR reformę gosp.; odpowiedzialny za interwencję zbrojną ZSRR na Węgrzech w 1956 r.

CHURCHILL Sir WINSTON LEONARD Spencer (187401965), bryt. mąż stanu, pisarz. Potomek Johna Ch. ks. Marlborough, syn lorda Randolpha Churchilla (czł. rządu 1885086) i Amerykanki; po ukończeniu 1895 akad. wojsk, w Sandhurst służył warmii oraz pisał korespondencje dla prasy, m.in. 1898 z kampanii w Sudanie, 189901900 z wojny burskiej. W 1900D04 czł. Izby Gmin z ramienia Partii Konserwatywnej, 1904022 D Partii Liberalnej; 1908D10 min. handlu, 191 OD 11 min. spraw wewn., 1911015 pierwszy lord admiralicji, ustąpił po fiasku bryt.-fr. operacji w Dardanelach, której był inicjatorem; 1917018 min. zaopatrzenia wojsk., 1919021 min. wojny i lotnictwa, jeden z organizatorów interwencji zbrojnej państw zach. przeciw sowieckiej Rosji, 1921022 min. kolonii. Od 1924 ponownie czł. Izby Gmin z ramienia Partii Konserwatywnej, 1925029 kanclerz skarbu; szybko dostrzegł zagrożenie ze strony III Rzeszy, krytykował politykę rządów bryt., zwł. A.N. Chamberlaina za układ monachijski 1938. Od 3 IX 1939 ponownie pierwszy lord admiralicji; 10 V 194O0VII 1945 premier, kierował obroną nar., strategią wojsk, i polityką zagr. państwa podczas II wojny świat, wykazał się dużą energią i determinacją w działaniu; 1941 podpisał zF.D. Rooseveltem Kartę Atlantycką; 1942 zawarł z ZSRR układ o sojuszu oraz współpracy powojennej; uczestnik konferencji w Teheranie (1943), Jałcie (II 1945) i Poczdamie (w fazie początkowej, VII 1945); zwolennik skoncentrowania wysiłku militarnego Zachodu w basenie M. Śródziemnego; dążył do zabezpieczenia gł. arterii komunik, imperium bryt. oraz stworzenia ograniczeń dla ekspansji wpływów sowieckich w Europie. Po 1945 uważał ZSRR i komunizm za gł. zagrożenia dla świata, był zwolennikiem współdziałania bryt.-amer. (1946 mowa w Fulton) oraz współpracy Europy Zach.; 1951055 ponownie premier. Dwoma trwałymi celami jego działalności, zgodnie z tradycyjną polityką bryt., było zachowanie jedności imperium oraz równowagi sił w Europie. Prace z zakresu historii, polityki i wojskowości, m.in.: The World Crisis 1911U1918 , Marlborough. His Life and Times , The Second World War , A History of the English-Speaking Peoples; 1953 otrzymał lit. Nagrodę Nobla.

GAULLE CHARLES ANDRE de (189001970), fr. mąż stanu, generał; absolwent szkoły wojsk. Saint-Cyr, uczestnik I wojny świat (walczył m.in. pod Verdun); 1919021 czł. fr. misji wojsk, w Polsce; 1925039 na różnych stanowiskach w armii; 1940 wice min. obrony nar., przeciwnik kapitulacji wobec Niemiec, 18 VI 1940 w apelu radiowym z Londynu wezwał Francuzów do dalszej walki; organizator oddziałów fr. na terenie W. Brytanii i w zamor.