produkt pracy, proces pracy i istota gatunkowa - 3 elementy alienacji - a kapitaliźmie coś, co było częścią robotnika, staje się częścią procesu, zjawiska (wolny rynek), które go wyzyskuje - praca, produkt pracy staje się czymś, czego nienawidzę, coś, co było częścią mnie jest teraz częścią systemu, który nas wykorzystuje -przestajemy być wpełni sobą, stajemy się sztucznym tworem (ja prawdziwe staje się zapomniane).
/u Feuerbacha: alienacja religijna - Bóg, który był częścią nas, stał się nagle źródłem zupełnie obcego świata, nieznanego nam/
• społeczne wychowanie według określonych wzorów;
• brak prywatności; nawet rodzinnej
• kult wiedzy, konstruktywizm, racjonalizm;
• waga wiedzy: wiedza na temat rzeczywistości jest skończona; uświadamianie mas lub ich oszukiwanie; kryterium pozycji społecznej jest wiedza, dostęp do prawdy; przekonanie o tym, że umysł, który posiadł wiedzę jest zdolny do wprowadzenia porządku w państwie -» racjonalizm /Hayek nazywał taką przypadłość „ludzką pychą rozumu" - konserwatyzm nie ufa rozumowi; liberalizm różnie odnosi się do rozumu);
• podział na grupy mające wiedzę i niewiedzę: pojawiają się kategorie sztucznych potrzeb (szkoła frankfurcka - ludzie są szczęśliwi, ale nie uświadamiają sobie tego);
• nurt gnostyczny (wiedza, którą mam jest nie do przekazania) i nurt demaskatorski © (uświadamianie, szerzenie prawdy, ale spotkanie się z brakiem rozumienia;
• 2 podstawowe kategorie:
1. wolność negatywna (wolność od arbitralnej woli drugiej osoby)
a wolność pozytywna (wolność do; moc dysponowania środkami, które pozwalają mi realizować moje mażenia; moc dysponowania środkami do spełniania własnych pragnień/Hyek/) -> nowe rozumienie wolności w socjaliźmie: autentyzm, niejednowymiarowość, samorozwój, bycie jak dziecko, artysta, wielobarwne życie, spontaniczna
autorefleksja (wolność wewnętrzna);
2. sprawiedliwość społeczna (dystrybutywna, rozdzielcza): (już u
Platona: sprawiedliwość komutatywna, wymienna i
sprawiedliwość dystrybutywna); potrzeba kryterium podziału; sprawiedliwa dystrybucja pięniędzy państwowych; Arystoteles uważa, że takim kryterium powinno być: każdemu według zasług; oznacza redystrybucję - jest form kompenstaty, wyrównywania różnic.