1. alienacja produktu pracy - eitoizen: robotnik w procesie produkcji produkuje towary, które są efektem jego pracy; praca robotnika jest na tym etapie jedynym czynnikiem wartościującym; praca nadaje wartość towaru, który wyprodukował robotnik; praca jest uzewnętrznieniem „ ja” robotnika jego wnętrza; zawłaszczenie produktu pacy robotników - towaru przez kapitalistów powoduje wytworzenie się wrogiej siły, przytłacza robotnika - pozytywny aspekt pracy zamienia się na wrogą siłę - praca staje się wrogą siłą;
2. alienacja procesu pracy; w trakcie pracy robotnika sama praca staje się czymś obcym, ponieważ pojawia się praca mechaniczna/ wytwórcza; robotnicy zmuszeni są by robić rzeczy, które ich męczą i nie mają początkowo obecnej w fazie 1 satysfakcji z pracy; w pracy na rzecz kapitalisty nie są sobą; sobą są dopiero po zakończeniu pracy gdy mają czas wolny dla rodziny na przyjemności;
3. alienacja istoty gatunkowej: istnieje istota gatunkowa -natura ludzka; każdy z nas ma potrzeby, wspólne cechy, które są uniwersalne dla człowieka; potrzeby te wyrażają się w potrzebie życia wolnego i świadomego; kontrola nad otoczeniem zewnętrznym; jestem sobą gdy nie jestem wykorzystywany przez wyższe siły; w pełni jestem sobą gdy to ja kontroluję i wykorzystuję wyższe siły; nie jesteśmy do końca sobą bo kontroluje nas wolny rynek; nie łudźmy się jednak, że mamy wpływ na to jak wolny rynek kształtuje ceny wytwarzanego przez nas towaru; zdaniem Marksa kresem wolnego rynku jest struktura monopolistyczna, gdy to wielkie przedsiębiorstwa dyktują ceny; dla Marksa istnienie wolnego rynku; brak kontroli nad ceną jest powodem alienacji istoty gatunkowej; wolny rynek staje się obcą siła względem człowieka pomimo, że człowiek sam go stworzył -alienacja istoty gatunkowej; pożądany stan; całkowita kontrola nad zachowaniami wolnego rynku
Wolność:
• w ujęciu negatywnym; brak przymusu od arbitralnej woli innego: Marks krytykuje tego rodzaju wolność; Marks jest zwolennikiem wolności pozytywnej; moc, władza nad otoczeniem zewnętrznym dająca mi środki do realizacji moich planów; w pełni jestem sobą gdy mogę bez skrępowania uzewnętrzniać siebie; istotą jest to, że otrzymuje to co potrzebuje; nie ma tu specjalizacji zawodowej jak u Platona; społeczeństwo reguluje ogólną produkcję; społeczeństwo umożliwia mi robienie tego co chcę, na co mam ochotę; pełnia człowieczeństwa to pełnia możliwości rozwoju zadatków, które tkwią