U Pozycja sądów (wymiaru sprawiedliwości) w systemie organów państwo-wych zależy od ogólnej koncepcji ustrojowo-politycznej, na jakiej oparte jest funkcjonowanie państwa.
a Przy przyjęciu zasady podziału władz władza sądownicza jest niczym innym jak rozstrzyganiem konfliktów prawnych przez niezależne i niezawisłe sądy.
a Ta zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości uważana jest w większości systemów prawnych za zasadę podstawową oznaczającą, że wymiar sprawiedliwości ma należeć wyłącznie do kompetencji sądów.
Wymiar sprawiedliwości w Polsce sprawują - jak określa Konstytucja - sądy: Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Tym samym trybunały znajdują się poza strukturą polskiego wymiaru sprawiedliwości, jednak w szerokim ujęciu termin wymiar sprawiedliwości odnosi się również do nich.
Spośród organów sprawujących wymiar sprawiedliwości wyróżnia się:
0 sądy powszechne:
o rejonowe,
o okręgowe,
o apelacyjne,
a sn
0 sądy administracyjne (wojewódzkie sądy administracyjne i NSA),
0 sądy wojskowe (garnizonowe i okręgowe).
Obok wymienionych sądów pewną rolę odgrywają sądy polubowne, zwłaszcza w sprawach gospodarczych, czyli sporach między przedsiębiorstwami. Łączy ich to, że każdy z nich w określony sposób, stosownie do swoich zadań i kompetencji, współdziała z sądami. Współdziałanie polega bądź na udziale w samym postępowaniu sądowym lub innym i udzielaniu pomocy jednej ze stron, bądź na przygotowaniu sprawy sądowi, bądź na wykonaniu innych zadań.