Rozeta - okno w kształcie koła podzielona na wiele pól promienistymi podziałkami. Taka rozeta zarówno w kościele romańskim jak i gotyckim doświetlała nawę główną, czasami rozety pojawiały się na zamknięciu nawy poprzecznej czyli transeptu.
Klasztory
Do dłuższej ściany kościoła przylegał wirydarz otoczony z trzech stron krużgankami. Po zewnętrznej stronie krużganków umieszczano poszczególne pomieszczenia: najbliżej prezbiterium zazwyczaj znajdowała się zakrystia i kapitularz. Kuchnia często znajdowała się w osobnym budynku poza główną częścią obiektów. Oprócz pomieszczeń przeznaczonych dla zakonników budowano także pomieszczenia gospodarcze (stajnie, spichlerze, stodoły) oraz budynki przeznaczone dla osób świeckich goszczących w klasztorze, np. podczas podróży, pielgrzymek itp. Całość otaczano murem lub palisadą i fosą.
Średniowieczne zamki
W okresie romańskim budowano feudalne zamki, których najwaznniejszym elementem był potężny donżon. W nim mieściły się duże pomieszczenia mieszkalne, rozmieszczone na kilku kondygnacjach. Najniżej zazwyczaj umieszczano zbrojownie i spiżarnie. Wyżej w głównej komnacie znajdowało się pomieszczenie służące jako jadalnia i sypialnia właściciela zamku, a nad nim pokoje służby. Czasem do wieży dobudowywano niewielką wieże z schodami. Wieże otaczała wewnętrzna fosa, za którą umieszczano pozostałe budynki warowni. Całość chronił mur obronny, zazwyczaj wieńczony hurdycjami albo blankami i fosą zewnętrzną.
Architektura świecka
Średniowieczne miasto warowne Carcasoone
-fortyfikacje:dwa pasma murów obronnych z bramami i 53 basztami
-donżon - brama narbońska
-twierdza wewnątrz fortyfikacji - zamek książęcy z najstarszym w europie barbakanem
-blanki i hurdycje wieńczące mury obronne.
Średniowieczne miasta we Francji
1) Kontynuaęja topograficznych założeń z czasów rzymskich
2) bourgades - wsie, które dzięki zdobytym przywilejom i uprawnieniom przekształciły się w miasta
3) bastides - miasta na regularnych planach budowane drogą jednorazowego założenia. Miasta rozwijały się wokół katedry lub zamku istniejące pierwotnie drogi i ścieżki, stanowiące związek siatki ulic. Później przy placu targowym lokowano ratusz i sukiennice, a miasto otaczano fortyfikacjami.
Niemcy
Średniowieczne miasta w Niemczech
1) kontynuacja założeń z czasów rzymskich
2) wpływ osiągnięć urbanistyki francuskiej
3) ekspansja terytorialna Niemiec na wschód i południe