121755

Pożary egzogeniczne mogą powstać w każdej kopalni i w zasadzie w każdym jej miejsca Zazwyczaj pojawiają się niespodziewanie, bez ujawnienia wyraźnych oznak ostrzegawczych. Rozwijają się gwałtownie, wydzielając duże ilości dymów.

Pożary endogeniczne. Samozapaleniem nazywa się powstanie ognia bez zetknięcia się materiału palnego z płomieniem lub z silnie nagrzanym przedmiotem. Ulegają mu węgle brunatne, węgle kamienne, antracyty oraz niektóre mdy, zwłaszcza siarczkowe (piryt, markazyt).

Pożary endogeniczne w kopalniach węgla są następstwem utleniania się węgla w sprzyjających warunkach. Węgiel bowiem utlenia się również w temperaturze powietrza kopalnianego. Jest to reakcja egzotermiczna i w warunkach słabego cliłodzenia powoduje wzrost temperatury. Powyżej temperatury 60°C szybkość utleniania znacznie wzrasta. W miarę dalszego wzrostu temperatury węgiel odgazowuje się, wydzielają się węglowodory o charakterystycznym, zapachu nafty. Równocześnie pojawia się tlenek węgla.

Gdy temperatura nagrzewającego się węgla przekroczy temperaturę zapłonu, wówczas następuje samozapłon. Temperatura zapłonu wynosi dla węgli brunatnych około 250°C, dla węgli kamiennych około 350°C, dla antracytów 440°C.

Samozapaleniu sprzyja rozkruszenie węgla, a więc ciśnienie i obecność składników kruchych (fuzyt, witryt), wilgotność, obecność pirytów oraz niewłaściwy system eksploatacji i wentylacji.

Pierwszym objawem rozwijającego się pożaru jest duszna atmosfera, zaparowanie powietrza, pocenie się ociosów i stropu oraz wyczuwanie ciepła przy dotknięciu calizny węglowej. W pewnej fazie powstawania pożaru wyczuwa się zapach nafty. Dalszym objawem pożaru są dymy, początkowo smugowe, jasnoniebieskie, które w miarę rozwoju pożaru ciemnieją i gęstnieją. Na końcu pojawia się płomień.

PAMIĘTAJ. Jeżeli wyczujesz zapach nafty, to natychmiast zbadaj wykrywaczem obecność i stężenie tlenku węgla stanowiącego niebezpieczeństwo dla życia ludzi. Zawiadom dozór!

W oddziałach eksploatujących węgiel skłonny do samozapalenia prowadzi się obecnie wczesne wykrywanie pożarów. Najczęściej stosowana metoda Olpińskiego polega na systematycznym, okresowym pobieraniu próbek powietrza w wybranych punktach zagrożonych rejonów. Analiza chemiczna próbek oraz obserwacja ubytku tlenu i wzrostu zawartości dwutlenku węgla sygnalizuje rozwijanie się procesu samozapalenia.

Temat: 9.2. Gazy pożarowe.

W czasie pożarów w powietrzu kopalnianym pojawiają się gazy będące:

-    produktami utlenienia węgla (dwutlenek węgla, tlenek węgla),

-    produktami suchej destylacji węgla, w czasie której powstają: dwutlenek węgla, tlenek węgla, wodór, metan i inne węglowodory.

Pojawia się również para wodna i inne gazy w niewielkich ilościach. Gazy pożarowe mają działanie duszące i trujące. Niektóre ich składniki, a mianowicie tlenek węgla, metan, węglowodory ciężkie oraz wodór, są palne i zmieszane w odpowiednim stosunku z powietrzem tworzą mieszaninę wybuchową.