122289

ELEMENTY STOSUNKU PRAWNEGO:

Podmioty

S Osoby fizyczne - prawne określenie człowieka. Prawo nie definiuje człowieka przyjmując jednak, że jest nim każda osoba od urodzenia aż do śmierci albo do fikcji śmierci. Natomiast prawo definiuje pozycję człowieka w stosunkach cywilno- prawnych nadając mu zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Zdolność prawna oznacza możliwość posiadania praw i obowiązków. Jednakże bez możliwości samodzielnego działania w nabywaniu praw i zaciąganiu zobowiązań. Zdolności prawnej nie można ani wyłączać ani ograniczać, a w wyjątkowych wypadkach istnieje ona także w formie warunkowej przed urodzeniem. Zdolność do czynności prawnych jest to możliwość kształtowania poprzez własne działanie skutkującej nabyciem prawa bądź zaciągnięciem zobowiązania. W wieku do lat 13 brak jest zdolności do czynności prawnych. W wieku od ukończenia 13. roku życia do ukończenia 18. roku życia występuje ograniczona zdolność do czynności prawnych, czyli dozwolone są niektóre czynności. Ustawodawca zezwala na dokonywanie czynności za pomocą przedstawicieli (najczęściej rodzice) albo czynności warunkowych pod warunkiem potwierdzenia ich po uzyskaniu pełnoletniości. Można także swobodnie dysponować własnym zarobkiem. Ukończone 18 lat to tzw. pełna zdolność do czynności prawnych, gdzie dozwolone są dokonywane samodzielnie wszelkie czynności, które nie są zabronione bądź w inny sposób sprzeczne z prawem. Osobę w wieku ponad 13 lat można ubezwłasnowolnić, jeżeli na skutek niedorozwoju umysłowego, choroby psychicznej lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych nie jest w stanie kierować swoimi sprawami. Ubezwłasnowolnienie może być całkowite bądź częściowe, gdy wymagana jest pomoc w prowadzeniu niektórych spraw.

S Osoba prawna to twór sztuczny opisany w prawie tylko poprzez cechy, który w obrocie prawnym występuje podobnie jak osoba fizyczna, jako podmiot praw i obowiązków. Osoba prawna charakteryzuje się tym, że w stosunkach prawnych występuje wyłącznie w swoim imieniu, a za swoje zobowiązania odpowiada wyłącznie ze swojego majątku, z wyłączeniem innych osób prawnych. Elementy osoby prawnej to: osoby fizyczne, element majątkowy, struktura organizacyjna, cel działania. Jednostka organizacyjna jest wówczas osobą prawną, gdy osobowość prawną nadała jej właściwa ustawa. Ze względy na cel działania wyróżnia się:

■    Osoby o celu idealnym, czyli krzewiące określone idee np. stowarzyszenia pomocy, związki wyznaniowe, partie polityczne

■    Osoby o celu gospodarczym, które dążą do osiągnięcia przysporzenia majątkowego np. spółka z o.o., spółka akcyjna, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe

Są osoby o charakterze korporacyjnym, czyli tworzone przez założycieli np. z o.o. i SA albo stowarzyszenia o charakterze instytucjonalnym, czyli powoływane przez właściwe organy państwa np. państwowe szkoły wyższe, agencja rynku rolnego.

o Organ osoby prawnej to pojedyncza osoba np. rektor wyższej uczelni lub grupa osób np. kilkuosobowy zarząd spółki, których decyzje i oświadczenia są traktowane w świetle prawa lub statutu jako wyraz woli całej osoby prawnej. Organ osoby prawnej powoływany jest w sposób określony w ustawie bądź statucie, a jeżeli osoba prawna ulega wpisowi do rejestru to wówczas jest skład osobowy organu uwidoczniony w takim rejestrze i powszechnie dostępny • Przedmioty prawa - są to zawsze określone zachowania. Polegają one na aktywności np. wręczenie pożyczki, wykonanie przewozu, naprawa samochodu. Zaniechanie jest to wykonywanie uprawnień, które w innej sytuacji można wykonywać np. zezwolenie innej osobie na przechodzenie lub przejazd przez moje pole