123303

1. Wiado maści wstępne

1.1 Wielkości fizyczne, jednostki

Praw a fizyk i wyrażają 2 w iąz ki między różnymi wielkos' ciami fizycznymi. Prawa te formułowane są w postaci równań matematycznych wyrajających sCisłe rtaścADwe r elacje między tymi wielkościami, a to wiąże się zawsze z pomiarami określającymi lic2bow o stos unek danej wielkos'ci do przyjętej jednostki <Pi.

Wiele 2 w iel kos'ci fizycznych jest współzależnych. Na przykład prędkosC jest dług os'ci ą podzieloną przez C2 as, gęstosC masą podzieloną prze 2 objętosC itd. Dlatego zpos'ród ws 2ystk ich wielkos'ci fizycznych wybieramy pewną ilosC tak zwanych wielkości podstawowych 0. za pomocą których wyrażamy wszystkie pozostałe wielkos'ci nazywane v?ielkQŚciam f pochodnymi^. Z tym podziałem z wiązany jest również wybór jednostek. Jednostki podsrawawelDwielkosCi podstaw owych są wybierane (ustalane), z jednostki poc*ootoe Zdefiniuje s ię za po mocą jednostek podstawowych.

Aktualnie obowiązującym w Pobce układem jednostek jest układ SI (Systeme International d'Unit es). Układ SI ma siedem jednostek podstawowych i dwie uzupełniające niezbędne w sformułowaniach praw fizyki. Wielkos'ci podstawowe i ich jednostki s ą zestawione w tabeli 1.1 poniżej.

Tab. 11 Wielkos'ci podstawowe, uzupełniające i ich jednostki w układzie SI.

Wielkość		Jednostka	Symbol jednostki
1.	DługosC	metr	m
2.	Mas a	kilogram	kg
3.	Czas	sekunda	s
4.	łlos' ć materi i (s ubs tan cji)	mol	mol
5.	N atężenie prądu elektrycznego	amper	A
6.	Temperatura termodynamiczna	kelwin	K
7.	Światłość	kandela	cd
8.	Kąt płas ki	radian	rad
9.	Kąt biyłowy	steradian	Sf

Definicje jednostek podstawowych są związane albo ze wzorcam /jednostek albo z pomiarem. Przykład em j ed nos tk i 2 w iązan ej z e wzór cem j es t m asa. O be cni e s' w iatowy m w z orce m k il og rama (k g) jest walec platynowo-irydowy przechowywany w Międzynarodowym Biurze Miar i Wag w Sevres (Francja).

Natomiast przykładem jednostki związanej z pomiarem jest dbgość. Metr (m) definiujemy jako długosC drogi przebytej w próżni przez s'wiatło w czasie 1/299752458s.

Oprócz jednostek w fizyce posługujemy s ię pojęciem wymiaru jednostki Udanej w ielkosCi fizycznej. Wymiarem jednostki podstawowej jest po prostu ona sama Natomiast dla jednostek pochodrych wymiar jest kombinacją jednostek podstawowych (w odpowiednich potęgach). Na przykład jednostka s iły ma wymiar kg*m/s² wynikający ze wzoru F = N iektóre jedności pochodne mają s woje nazwy tak jak jednostka siły - niuton.

Wreszcie, oprócz jednostek podstawowych i pochodnych posługujemy s ię także jednostkami