123438

3.    Badane k czasie zjawiska powinny dotyczyć tego samego obszaru terytorialnego; nie można porównywać liczby ludności województwa warszawskiego z dnia 30 VI 1970 r. z liczbą ludności tego województwa z dnia 30 VI 1980 r., ponieważ dnia 1 VI 1975 r. nastąpiła zmiana podziału administracyjnego kraju.

4.    W szeregach dynamicznych okresów przedziały czasowe powinny być jednakowe; problem ten jest szczególnie istotny przy porównywaniu szeregów, w których jednostkami czasu są miesiące lub kwartały - sprawdzenia wartości zjawisk do okresów porównywalnych (np. zawierających jednakową liczbę dni) dokonuje się wg wzoru:

y

_yr* 0

z

gdzie: y_to - wielkość obserwowanego zjawiska przy założeniu, że wszystkie jednostki czasu (np. miesiące, kwartały) mają jednakową liczbę dni; y, - faktycznie zaobserwowane wielkości zjawiska w danej jednostce czasu; t₀ - liczba dni w danej jednostce czasu przyjęta za podstawę porównywalności (np. 30 dni dla miesięcy, 91 dni dla kwartałów), z - rzeczywista liczba dni kalendarzowych w danej jednostce czasu.

Proste metody badania zmian szeregu dynamicznego

Dwie liciby można ze sobą porównać przez odejmowanie lub dzielenie.

Przyrosty absolutne

Odejmowanie dwóch wielkości liczbowych daje w wyniku dodatni lub ujemny przyrost absolutny (bezwzględny).

Przyrosty absolutne mogą być obliczane w stosunku do jednego okresu (momentu) przyrosty absolutne o podstawie stałej (jednopodstawowe) lub też okresu (momentu) stale zmieniającego się przyrosty absolutne o podstawie zmiennej (łańcuchowe).

Jeżeli poszczególne wyrazy szeregu dynamicznego oznaczymy przez: yi, y* ...» y„ i za podstawę porównań przyjmiemy wielkość yi, to ciąg przyrostów absolutnych o podstawie stałej przedstawia się następująco:

y₂ -y>»y₃ -y. »••••» y„-» -y.»y„ -y»

Natomiast ciąg przyrostów absolutnych łańcuchowych ma postać:

y₂ -y.»y₃ -y₂y„-. -y„^»y„ -y.

Jak wynika z powyższego przyrosty absolutne informują o tym, o ile jednostek wzrósł (znak plus) lub zmalał (znak minus) poziom badanego zjawiska w okresie (momencie badanym w porównaniu z okresem (momentem) przyjętym za podstawę.

Przyrosty absolutne są wielkościami mianowanymi, wyrażonymi w tych samych jednostkach miary, co badane zjawiska. Wynika z tego, że nie nadają się one do porównań ze zmianami innych zjawisk, które są wyrażone w odmiennych jednostkach miary lub, których rząd wielkości jest inny.