123622

Dysorsja

ujemna

dodatnia

Kierując na soczewkę równoległą wiązkę światła o przekroju równym powierzchni soczewki, nie otrzymujemy skupienia jej w jednym punkcie. Ta wada soczewek nosi nazwę aberracji sferycznej. Jedynie dla soczewek bardzo cienkich o dużej ogniskowej promienie są skupiane prawie dokładnie w jednym punkcie. Aberrację sferyczną można zmniejszyć stosując układy soczewek. Wadę tą ograniczamy stosując układy antyaberracyjne (soczewki o różnym współczynniku załamania).

Oprócz aberracji sferycznej soczewki wykazują jeszcze jedną trudną do usunięcia wadę - astyginatyzm. Wskutek astygmatyzmu obraz punktu położonego poza główną osią optyczną soczewki nie jest punktem, lecz na ogół stanowi dwa wzajemnie prostopadłe odcinki leżące w różnych płaszczyznach.

W soczewkach cienkich astygmatyzm nie odgrywa zasadniczej roli. W przypadku układów optycznych musi jednak być usuwany. W celu usunięcia astygmatyzmu stosuje się układy optyczne składające się z kilku soczewek dobranych tak, aby jedna z nich kompensowała astygmatyzm innej. Układy o usuniętym astygmatyzmie nazywa się anastygmatami.

Również zjawisko rozszczepienia światła prowadzi do bardzo poważnej wady soczewek, którą, podobnie jak to było z aberracją sferyczną, musimy usuwać w każdym nieco bardziej precyzyjnym układzie optycznym. Wada ta nosi nazwę aberracji chromatycznej. Likwidujemy ją stosując przysłony w układach optycznych.

W przypadku bardziej skomplikowanych układów optycznych, takich jak obiektywy aparatów fotograficznych, do usunięcia aberracji chromatycznej stosuje się zestaw dwóch zlepionych ze sobą soczewek, skupiającej i rozpraszającej, zbudowanych ze szkła o różnych współczynnikach załamania. Odpowiednie dobranie promieni krzywizn soczewek i współczynników załamania pozwala na całkowite wyeliminowanie tej wady. Układ optyczny pozbawiony aberracji chromatycznej nosi nazwę achromatu.

DYSTORSJA jest wadą układu optycznego (np. obiektywu lornetki) polegającą na niejednakowym powiększaniu (lub zmniejszaniu) poszczególnych części wytworzonego obrazu.

2