123874

TEORIE GLOBALIZACJI

Ogólna teoria globalizacji:

Często cytowane są ogólnikowe sformułowania np. za Rolandem Robertsonem „Jesteśmy pod koniec XX wieku świadkami i uczestnikami masywnego, dwukerunkowego procesu polegającego na wzajemnym oddziaływaniu uniwersalizacji partykilaryzmów oraz partykilaryzacji uni wersal izmów", czy Peterem Hoggettem. który określa globalizację, jako proces „w kórym wydarzenia, działania i decyzje w jednej części świata mogą mieć poważne konsekwencje dla społeczeństw w odległych częściach globu ".

Definicje te nie spebiiają kryteriów teorii naukowej. Wskazuje się kilka przyczyn braku ogólnej teorii globalizacji:

1.    Należy stwierdzić, iż globalizacja jest procesem in statu nascendi (w trakcie rodzenia).

2.    Należy określić możliwie precyzyjnie przedmiot - subject of głobalization.

3.    Brak odpowiedniego aparatu pojęć - theoretical apparatus.

4.    Należy opracować schemat dalszego postępowania badawczego.

Pewną koncepcję dążącą do wypracowania ogólnej teorii globalizacji opracował Antliony McGrew, który podkreśla, że procesy globalizacji, jako obiektywne i zdeterminowane, mające swój początek i koniec, rządzą się wewnętrzną logiką. Jego zdaniem można stworzyć teorię globalizacji, wykorzystując instrumenty logiki.

Inne podejście prezentuje Jnstin Rosenberg, który proponuje odwołanie się do ogólnych klasycznych teorii nauk społecznych. Proponowane jest też odnoszenie się do neoklasycznych teorii szczególnie eksplorujących problematykę badali porównawczych w dawniejszych i współczesnych okresach globalizacji, pojawia się określenie „fale globalizacji” - wave of głobalization.

Teorię średniego zasięgu;

Brak ogóbiej teorii globalizacji przyczynił się do rozwoju teorii średniego zasięgu (termin ten zaproponował Robert King Mer tona). Teorie średniego zasięgu wskazują ograniczenia czasowe i przestrzenne, występują pod zróżnicowanymi nazwami:

•    Casual theory - wyjaśniają jednoaspektowe procesy i zjawiska globalizacji - McGrew

•    Singular theory of głobalization - jednostkowe teorie globalizacji poświęcone wyjaśnieniu np. nowych procesów i zjawisk globalizacji

Najwięcej teorii średniego zasięgu opracowano odnośnie procesów ekonomicznych rozwoju globalizacji. Aspekt ekonomiczny jest dominującym wśród czynników rozwojowych globalizacji, co ułatwia opracowanie teorii, gdyż łatwo określić czynniki ekonomiczne procesów globalizacji i są one zdecydowanie bardziej wymierne niż np. czynniki społeczne, kulturowe czy polityczne.

Wg Aarta Scholte typowe czynniki ekonomiczne globalizacji takie jak światowy rynek, ponadnarodowe instytucje finansowe należy badać, jako czynniki wchodzące w relacje z czynnikami pozaekonomicznymi, jak liberalizacja, umiędzynarodowienie, uniwersalizacja, westemizacja.

Kolejną teorię średniego zasięgu z zakresu ekonomii opracowali Frank Becker i Elke Reinhardt-Becker. Dostrzegli jak ceny w skali światowej mogą różnicować lub integrować gospodarki narodowe. Ceny ropy i innych surowców są istotnym przykładem oddziaływania na światowy system gospodarczy i pośrednio na gospodarki paiistw narodowych. Światowe kryzysy paliwowe pokazały jak ceny ropy wpły wały na światowy system gospodarczy i gospodarki paiistw narodowych

Wpływ na tworzenie teorii globalizacji ma również rywalizacja Ameryki i Europy. Udział Ameryki Północnej w drugiej wojnie światowej, jej uczestnictwo w nowym podziale Europy, jej alians z Europą Zachodnią w ramach paktu atlantyckiego, a przede wszystkim powstanie i rozszerzenie Unii Europejskiej stworzyły podstawy do opracowania teorii rywalizacji między Ameryką i Europą w ramach globalizacji.

W tej kwestii wyróżniają się dwie koncepcje teoretyczne:

l. Ameryka nowy Rzym - historia równoległa Stanów Zje&ioczonych i starożytnego Rzymu (Peter Bender)

Rzymianie i Amerykanie wskazują podobieństwa, które są niezależne od czasu, przestrzeni i konstytucji. Najsilniejsze to spektakularna kariera jednych i drugich - w długim procesie rozrastali się powoli w to. czym się stali Porównanie może pokazać, co w tym procesie było podobne, a co całkiem odmienne.