124173

rozporządzenia), II dwustronne (uznane akty międzynarodowe, umowy międzynarodowe, np.: konkordat, umowy ze związkami wyznaniowymi), III specjalne (prawo wewnętrzne kościołów i związków wyznaniowych mających osobowość prawną- statuty)

Cezaropapizm.

System stosunku państwa do kościoła, którym w jednej osobie, to jest panującego świeckiego miała się koncentrować władza świecka i religijna. Rozdzielanie władzy świeckiej i duchowej nie nastąpiła w chrześcijaństwie natychmiast mimo wyraźnych słów Chrystusa o odrębności władzy cesarza i władzy Boga. Edykt mediolański i Nikomedyjski (313 r) nie zniósł unii władzy politycznej i religijnej. Cesarze rzymscy będąc najwyższymi kapłanami w pogaństwie, po zmianie religii nie chcieli rezygnować z uprawnień takich jak: zwoływanie synodów, soborów, nadawanie mocy prawa świeckiego dogmatom wiary. Głowa państwa była też głową kościoła. ♦ W zachodniej europie cezaropapizm ustał po upadku Cesarstwa Rzymskiego w 476 r., władza została skupiona w rękach Papieży, później odrodził się w wskrzeszonym Świętym Cesarstwie Rzymskim. Dokonało się to najpierw w ajformie frankońskiej, od Karola Wielkiego, który faktycznie sprawował akty kościelnej władzy administracyjnej i władzy sądowniczej, b) formie germańskiej począwszy od Ottona I, który przyjął formy zwierzchnictwa nad kościołem, który przetrwał w niektórych protestanckich państwach do dzisiaj. ♦ Na wschodzie pojawił się w Cesarstwie Bizantyjskim i trwa! do jego upadku (1453). Carowie kontynuowali te praktyki, podporządkowując sobie prawosławie. W 1917 w Rosji przekształci! się w system supremacji państwa nad Kościołem

Jurysdykcjonalizm.

Papieże przejawiali tendencje do zerwania z zasadą dwuwładzy, czyli do wytworzenia nadrzędności jednej władzy nad drugą. Oznaczało to podporządkowanie sobie obu porządków: duchownego, doczesnego, tworząc przesz to teorię supremacji Kościoła nad państwem. Reforma ta powstała za czasów papieża Grzegorza Wielkiego, wskutek wzrostu autorytetu papieskiego, także w sprawach doczesnych. Z chwilą powstania państewek pod władzą książąt zrodziła się teoria zwierzchnictwa państwa nad kościołem. Książęta chcieli bowiem uzyskać najwyższą władzę na swoim terytorium. Teoria supremacji państwa nad kościołem (ale bez akcentów antypapieskich) została opracowana przez Marsyliusza z Padwy, Jana z Paryża oraz Wilhelma Occhoma, a swoje ukoronowanie znalazło w nauce Mikołaja Machiavellego na temat państwa absolutnego pod względem jurysdykcyjnym i terytorialnym. Po reformacji Marcina Lutra (1483-1546), rozpoczętej w 1517 r., oraz po wystąpieniach Kalwina i Zwingliego powstało szereg kościołów protestanckich, które zaprzeczały wyższości władzy papieskiej nad państwową. Następnie po odrzuceniu kapłaństwa hierarchicznego opartego na święceniach, kościoły protestanckie poddały się w wielu państwach poddały się jurysdykcji władców świeckich. Ten fakt spowodował, że opisana forma regulacji państwo - kościół otrzymała nazwę jurysdykcjonalizmu.

Teoria bezpośredniej władzy kościoła w porządku doczesnym (potestas directa in temporalibus) Była przyjmowana w czasach późnego średniowiecza, w praktyce była jedynie sygnalizowana i realizowana tylko częściowo, działo się tak w czasie, kiedy papiestwo było u szczytu potęgi, tj. Od pontyfikatu Grzegorza VIII do Bonifacego VIII. W myśl omawianej teorii do Papieża należały wszystkie uprawnienia władzy wykonawczej na ziemi; Papież miał również władzę w porządku duchowym i doczesnym, gdyż otrzymał ją bezpośrednio od Boga. Wszystkie władze na ziemi, począwszy od cesarza do ostatniego urzędnika, pochodzą z jego delegacji.

Teoria pośredniej władzy kościoła w porządku doczesnym (potesas indirecta in temporalibus). Wypracowana została po reformie w Europie przez Roberta Bellarmina, który postawił tezę o jedynie pośrednim wpływie papieża na sprawy doczesne poprzez wpływ na władców świeckich.