44410

J. I.ieberta (1904-1931) - tom: Druga ojczyzna 1925): Dniga ojczyzna (dramatyczny konflikt między "ziemską" ojczyzną a perspektywą wieczności); Kamyczka moribundów [obraz niszczącej siły choroby i bezradność człowieka); Jeździec (manifest światopoglądu - ostateczną racją istnienia człowieka jest Bóg);

M. Jastruna (1903-1983) - tom: Spotkanie w czasie (1929): Wielki wóz (problemy natury filozoficznej i moralnej; nawiązanie do tradycji literatury i kultury polskiej - klasycyzm; poszukiwanie prawdy o ludziach i świecie w różnych obszarach kultury); Bajka (katastrofizm);

Grupa poetycka Skamander była najbardziej wpływowym ugrupowaniem w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym. Miała duży wpływ na ukształtowanie się obiegowego stylu tamtych lat Inne ważne programy poetyckie były częściowo Kontynuacją tego modelu poezji, bądź utworzone oyły w opozycji do niego.

Skamander powstał w Warszawie po 1918 roku. Grupa skupiała się na początku wokół czasopisma „Pro Arte et Studio" i „Pro Arte", potem wokół miesięcznika „Skamander" i tygodnika „Wiadomości Literackie".

Głównymi założycielami grupy byli poeci: Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Julian Tuwim i Kazimierz Wierzyński. Z grupą związani byli również: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Stanisław Baliński, Jerzy Liebeit, Feliks Przysiecki. Patronami literackimi poetów tej grupy byli Leopold Staff i Stefan Żeromski.

Skamandryci brali aktywny udział w życiu literackim, uczestniczyli we wspólnych wieczorach poetyckich, w zbiorowych manifestacjach, prowadzili wspólne kampanie. Ich działalność artystyczna obejmowała rozmaite rodzaje twórczości: poezję, twórczość sceniczną i dramaturgiczną, krytykę i publicystykę literacką. Rozwijali działalność przekładową, satyryczną i kabaretową. Założeniem grupy było niewystępowanie ze wspólnym programem poetyckim. Ogłosili jednak wypowiedzi zbiorowe, w których pojawiły się pewne postulaty, spełniające warunki tendencji grupowych. Są_> to przede wszystkim: hasło swobodnego rozwoju każdego talentu, związek sztuki z teraźniejszością, pocnwały wszystkich przejawów życia (witalizm). Pojawi) się także postulat populizmu, który oznaczał poszerzenie kręgu czytelników oraz nadanie poecie nowego statusu społecznego, polegającego m. m. na łączeniu roli eksperta literackiego, tworzącego tzw. literaturę „wysoką" i technika literackiego, tworzącego poezję „lżejszą". Chodziło tu o teksty satyryczne, kabaretowe.

W poezji skamandryckiej widoczne były także: zwrot do postawy aktywistycznej, zafascynowanie tłumem i nowoczesnym miastem, sięgnięcie po mowę potoczną jako tworzywo poezji.

Skamandryci wytworzyli wzorzec poezji podejmującej tematykę związaną z codziennością i powszedniością, nie uciekając od zapisu uczuć, zdarzeń, czy sytuacji banalnych.

W takiej właśnie konwencji Julian Tuwim napisał wiersz pL „Mieszkańcy", pochodzący z tomu „Biblia cygańska" - wydanego w 1933 roku.

Autor opisuje tu „strasznych mieszczan", którzy żyją w „strasznych mieszkaniach". Ich domy są brudne, pleśń rośnie tam na ścianach, a ludzie umierają w nicn po cichu i po ciemku.

Mieszczanie od rana bredzą, narzekają, spacerują, ale i tak to „wszystko widmo, fantom". Przed wyjściem z domu sprawdzają godzinę, kieszenie, poprawiają krawat, klapy od garnituru i opuszczają swe „straszne mieszkania". Idąc prcez ulicę, obserwują wszystko dokładnie: dom, Staśka, konia, drzewo. Lecz robią to bezmyślnie, mechanicznie, nie potrafią Kojarzyć. Mieszczanie czytają gazety, interesują się tym, co dzieje się wkraju, na świecie, lecz jest to tylko ciekawość pozorna, daje im to Kolejny temat do rozmowy, od której „wypchane głowy grubo im puchną". Wieczorem, Da rdzo zmęczeni ciężkim dniem, kierują się do łóżek; wcześniej patrzą jednak, czy nie ma pod nim złodzieja i dla pewności sprawdzają swoje kieszonki, nabytki, swoją własność, którą zawdzięczają tylko sobie. Następnie modlą się prced naglą śmiercią, wojną, głodem. Po tych wręcz rytualnych czynnościach mogą spokojnie zasnąć. Utwór „Mieszkańcy" Juliana Tuwima jest próbą ośmieszenia mieszczucha, filistra. Już pierwsze dwa wersy są niezwykle wymowne i dobitnie określają stosunek poety do prezentowanej w utworze warstwy społecznej. Autor, którego można utożsamiać z pomiotem lirycznym, przedstawia jeden typowy dzień przeciętnego mieszczanina, jego myśli, styl życia, sposób postrzegania świata. Poeta ostro krytykuje mentalność drobnomieszczaństwa, które zajmuje się mało istotnymi sprawami. Utwór Tuwima ośmiesza wady mieszczaństwa, jego mentalność, zainteresowanie cudzym życiem, obłudę modlenia się. W liryku widoczne są ironia i sarkazm szczególnie wtedy, gdy autor drwi z przywar drobnomieszczaństwa. Wytyka im błędy i neguje ograniczenie umysłowe.

Poeci Skamandra pisali o prostych ludziach, wiersze te były także do tych prostych ludzi skierowane. Twórcy mieli już dość poezji, która już od końca XVIII wieku była obciążona obowiązkiem patriotyzmu Najdobitniej wyraził to Jan Lechoń, pisząc: „A wiosną niechaj wiosnę, nie Polskę zobaczę". I

Skamandryci zatarli granicę pomiędzy tematami poetyckimi i niepoetyckirrri, poszerzyli tradycyjny zestaw motywów o elementy zaczerpnięte z kultury masowej, jak również granice działalności twórczej, włączając w nie twórczość satyryczną i kabaretową, wprowaozih także do wierszy mowę potoczną i język komunikacji masowej.

Leopold Staff Najważniejsze utwory

Ucho igielne, Wysokie drzewa, Barwa miodu

ANALIZA WYBRANYCH WIERSZY