44528

W 1905 Stronnictwo Ludowe zmieniło nazwę na Polskie Stronnictwo Ludowe . PSL jako jednolita organizacja istniało do 1913. Potem nastąpił rozłam , który trwał aż do końca dwudziestolecia międzywojennego . Istniała więc:

1.    opcja prawicowa - PSL „Piast”

2.    opcja lewicowa PSL Lewica, później nazywane także PSL Wyzwolenie Liderem PSL Wyzwolenie był Jan Stapiński.

Z kolei liderami PSL „Piast” byli Jakub Bojko i Wincenty Witos ( chłopski fenomen; mieszkał we wsi Wierzchosławice koło Tarnowa ; w latach 1920, 1923, 1926 był premierem) PSL Wyzwolenie i PSL „Piast” różniły się poglądami. PSL Wyzwolenie było za tym by każdemu chłopu nadać ziemię , zaś PSL „Piast” uważało, że owszem chłopom należy się ziemia, ale powinny powstawać gospodarstwa rynkowe , które będą w stanie wyżywić gospodarza i produkować jeszcze na zbyt.

W zaborze rosyjskim ruch ludowy był długo uśpiony. Początkami XX w. wzmogła się rusyfikacja i rosyjskie działania zaczęły uderzać w Kościół katolicki. Chłopi przebudzili się także politycznie po rewolucji w 1905 . Zaistniał ruch zaraniacki ( od pisma „Zaranie”)

W zaborze pruskim , na Mazurach, powstała Mazurska Partia Ludowa , mająca jednak słabe oddziaływanie . Ludowcy mieli tu jednak osiągnięcia natuiy gospodarczej. YV 1862 w zaborze pruskim założono pierwsze kółka rolnicze - organizacje o charakterze samopomocowym : rolnicy na przykład wspólnie kupowali maszynę, którą następnie wspólnie wykorzystywali w pracach.

Kolebką mchu spółdzielczego był zabór pruski i ruch ludowy w tym zaborze.